Dầu thắng xe ô tô (hay còn gọi là dầu phanh) là một loại chất lỏng thủy lực không thể thiếu trong hệ thống phanh hiện đại của mọi chiếc xe hơi. Nó đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc đảm bảo an toàn vận hành, chuyển đổi lực từ bàn đạp phanh thành áp suất thủy lực, đẩy má phanh ép vào đĩa phanh hoặc tang trống để làm giảm tốc độ và dừng xe một cách hiệu quả. Bài viết này từ brixtonvietnam.com.vn sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về dầu thắng, từ vai trò, phân loại, đến thời điểm và cách thức thay thế.
Vai Trò Sống Còn Của Dầu Thắng Xe Ô Tô Trong Hệ Thống Phanh
Trong hệ thống phanh thủy lực của ô tô, dầu thắng xe ô tô được ví như “huyết mạch”, có vai trò quyết định đến khả năng vận hành an toàn của chiếc xe. Khác với các loại dầu nhớt bôi trơn thông thường chỉ tập trung vào việc giảm ma sát hay làm mát, chức năng chính của dầu thắng là truyền lực. Khi người lái tác động lực lên bàn đạp phanh, dầu thắng sẽ truyền áp suất này một cách tức thời và chính xác đến các bộ phận phanh tại từng bánh xe, giúp xe dừng lại theo ý muốn.
Dầu thắng xe ô tô đóng vai trò quan trọng trong hệ thống phanh thủy lực
Ngoài khả năng truyền lực, dầu thắng xe ô tô còn sở hữu nhiều đặc tính quan trọng khác để đảm bảo hiệu suất và tuổi thọ cho hệ thống phanh. Nó phải duy trì độ ổn định cao ở nhiệt độ vận hành khắc nghiệt, chống lại sự ăn mòn các chi tiết kim loại và phi kim loại trong hệ thống. Đồng thời, dầu thắng cũng cần có khả năng bôi trơn các bộ phận như piston, cupen, góp phần kéo dài tuổi thọ của bơm và các gioăng phớt. Một đặc tính then chốt là độ sôi cao, đảm bảo rằng ngay cả dưới áp lực và nhiệt độ lớn, dầu không bị sôi và tạo bọt khí, điều có thể dẫn đến hiện tượng “mất phanh” cực kỳ nguy hiểm.
Hệ thống phanh ô tô hoạt động nhờ áp suất dầu thắng
Phân Loại Dầu Thắng Xe Ô Tô Theo Tiêu Chuẩn FMVSS 116 (DOT)
Việc phân loại dầu thắng xe ô tô theo tiêu chuẩn FMVSS 116 do Bộ Giao thông Hoa Kỳ (DOT – Department of Transportation) và Hiệp hội Kỹ sư Ô tô (SAE – Society of Automotive Engineers) đưa ra là một yếu tố quan trọng giúp người dùng lựa chọn loại dầu phù hợp cho xe của mình. Các cấp độ phổ biến bao gồm DOT 3, DOT 4, DOT 5 và DOT 5.1, mỗi loại có những đặc tính riêng biệt về nhiệt độ sôi và khả năng tương thích.
<>Xem Thêm Bài Viết:<>- Slogan Hay Về Xe Ô Tô: Sức Mạnh Định Vị Thương Hiệu
- Bằng C Lái Được Xe Gì Theo Quy Định Hiện Hành
- Tìm hiểu chi tiết về gờ giảm tốc và ứng dụng
- mang xe ô tô đi bảo hành đúng cách: Hướng dẫn toàn diện cho chủ xe
- Kinh nghiệm đi cắm trại bằng ô tô gần Hà Nội
Tiêu chuẩn DOT quy định mức độ an toàn của dầu phanh thông qua hai chỉ số chính: điểm sôi khô (khi dầu nguyên chất, không nhiễm nước) và điểm sôi ướt (khi dầu đã nhiễm một lượng nước nhất định, thường là 3,7% thể tích theo tiêu chuẩn thử nghiệm). Nhiệt độ sôi càng cao, dầu phanh càng an toàn, đặc biệt trong điều kiện vận hành cường độ cao, phanh gấp nhiều lần. Ngoài ra, độ nhớt ở nhiệt độ thấp (thường là -40°C) cũng là một tiêu chí để đánh giá khả năng lưu động của dầu trong điều kiện khí hậu lạnh.
So sánh các cấp độ dầu thắng xe ô tô DOT
Bảng so sánh các loại dầu thắng xe ô tô theo tiêu chuẩn DOT
| So sánh | DOT 3 | DOT 4 | DOT 5 |
|---|---|---|---|
| Điểm sôi | Khô: 205°C / Ướt: 140°C | Khô: 230°C / Ướt: 155°C | Khô: 260°C / Ướt: 180°C |
| Cấu trúc hóa học | Polyalkylene glycol ether | Polyalkylene glycol ether và Borat ester | Silicone (Polydimethylsiloxane và Tributylphosphate) |
| Khả năng sôi | Tốt ở cả trạng thái khô và ướt | Khô tốt, ướt kém hơn DOT 5 | Tốt nhất trong 3 loại |
| Màu sắc | Không màu đến hổ phách | Không màu đến hổ phách | Tím |
Dầu thắng DOT 3 và DOT 4 đều có nguồn gốc từ polyglycol, một hỗn hợp các thành phần chính như chất ức chế (chống oxy hóa và ăn mòn), modifier-coupler (điều chỉnh biến dạng cao su), dung dịch hòa tan (glycol ether, quyết định độ nhớt và điểm sôi), và chất bôi trơn (như polypropylene giúp bộ phận hoạt động trơn tru).
DOT 5.1 được xem là phiên bản nâng cấp của DOT 4, là sự kết hợp của este borat và polyalkylene glycol ether. Loại dầu này có nhiệt độ sôi khô và ướt cao hơn DOT 4, mang lại hiệu suất vượt trội. Đồng thời, DOT 5.1 cũng có độ nhớt thấp hơn, giúp dầu dễ dàng lưu thông trong điều kiện khí hậu lạnh. Tuy nhiên, các loại dầu gốc glycol (DOT 3, DOT 4, DOT 5.1) đều có tính hấp thụ nước và có thể làm hỏng bề mặt sơn xe nếu tiếp xúc.
Ngược lại, DOT 5 là loại dầu phanh gốc silicone, có tính kỵ nước và không gây hại cho bề mặt sơn. Dầu DOT 5 thường được sử dụng cho các xe quân đội hoặc xe không hoạt động thường xuyên vì không lo ngại vấn đề nhiễm nước. Tuy nhiên, dầu thắng xe ô tô DOT 5 không tương thích với hệ thống phanh ABS (chống bó cứng phanh) và tuyệt đối không được pha trộn với các loại dầu gốc glycol (DOT 3, DOT 4, DOT 5.1) do sự khác biệt về cấu trúc hóa học.
Khi Nào Cần Thay Dầu Thắng Xe Ô Tô?
Dầu thắng xe ô tô cũng như các loại chất lỏng khác trong xe, sẽ bị hao hụt và biến chất theo thời gian sử dụng. Quá trình bay hơi và rò rỉ là những nguyên nhân phổ biến khiến mức dầu giảm. Đặc biệt, các loại dầu thắng gốc glycol có đặc tính dễ hút ẩm từ không khí. Theo nhiều nghiên cứu, trung bình sau một năm vận hành, dầu phanh ô tô có thể bị nhiễm khoảng 2% nước, và con số này có thể tăng lên đến 8% sau ba năm sử dụng.
Dầu thắng xe ô tô bị nhiễm nước làm giảm hiệu quả phanh và gây gỉ sét
Khi dầu thắng xe ô tô bị nhiễm nước, điểm sôi của nó sẽ giảm đáng kể, dẫn đến việc áp suất phanh bị suy yếu và ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả của hệ thống phanh. Trong điều kiện vận hành khắc nghiệt, nhiệt độ cao, nước trong dầu có thể sôi và tạo thành bọt khí, gây ra hiện tượng bàn đạp phanh bị “mềm” hoặc thậm chí mất phanh hoàn toàn. Ngoài ra, dầu phanh nhiễm nước còn là nguyên nhân hàng đầu gây gỉ sét và ăn mòn các chi tiết kim loại bên trong hệ thống phanh, làm giảm tuổi thọ và tiềm ẩn nguy cơ hỏng hóc.
Do đó, việc thay dầu thắng xe ô tô định kỳ là cực kỳ cần thiết. Việc sử dụng dầu đã biến chất hoặc thiếu hụt là một trong những nguyên nhân dẫn đến các lỗi phanh thường gặp như phanh bị kêu, phanh nặng, bàn đạp phanh thấp, hoặc nguy hiểm hơn là mất phanh. Thời gian thay dầu phanh sẽ tùy thuộc vào khuyến cáo của nhà sản xuất và điều kiện vận hành thực tế. Đối với các dòng xe phổ thông như Honda, Toyota, Mazda, Hyundai, Kia, thời gian thay dầu phanh thường là sau mỗi 3 năm sử dụng. Trong khi đó, các dòng xe sang như Mercedes-Benz, Audi, BMW, Lexus thường khuyến nghị thay dầu phanh sau 2 năm hoặc sau mỗi 30.000 – 40.000 km. Nếu xe thường xuyên di chuyển trong môi trường bụi bẩn, độ ẩm cao hoặc sử dụng phanh liên tục, bạn nên kiểm tra và thay dầu sớm hơn để đảm bảo an toàn tối đa.
Cách Kiểm Tra Dầu Thắng Xe Ô Tô Đơn Giản Tại Nhà
Việc tự kiểm tra dầu thắng xe ô tô định kỳ là một thói quen tốt giúp bạn nắm bắt tình trạng của hệ thống phanh và kịp thời xử lý các vấn đề. Hầu hết các dòng xe ô tô hiện đại đều được trang bị cảm biến dầu phanh, nếu mức dầu xuống thấp, đèn báo trên bảng đồng hồ sẽ bật sáng. Tuy nhiên, chủ xe vẫn nên chủ động kiểm tra thủ công để có cái nhìn tổng quan và chính xác hơn về chất lượng dầu.
Để kiểm tra dầu thắng xe ô tô, bạn cần xác định vị trí bình chứa dầu phanh. Bình dầu thắng thường là một chiếc bình nhỏ bằng nhựa màu trắng, được đặt ở khoang động cơ. Trên nắp bình thường có in chữ “Brake Fluid” hoặc ký hiệu phanh màu vàng dễ nhận biết. Nếu khó tìm, bạn có thể tham khảo sách hướng dẫn sử dụng xe hoặc liên hệ bộ phận hỗ trợ kỹ thuật của hãng xe.
Vị trí bình chứa dầu thắng xe ô tô trong khoang động cơ
Trên thân bình dầu phanh, bạn sẽ thấy hai vạch đánh dấu: vạch mức cao nhất (thường có chữ “Fill to”, “Full” hoặc “Maximum”) và vạch mức thấp nhất (thường có chữ “Add” hoặc “Minimum”). Từ bên ngoài, bạn có thể dễ dàng quan sát lượng dầu bên trong. Nếu lượng dầu đang gần hoặc dưới mức thấp nhất, đó là dấu hiệu bạn cần châm thêm dầu mới.
Kiểm tra mức dầu thắng xe ô tô bằng vạch MIN và MAX
Ngoài việc kiểm tra mức dầu, bạn cũng cần chú ý đến chất lượng dầu. Dầu thắng xe ô tô mới thường có màu vàng nhạt hoặc không màu. Sau một thời gian sử dụng, dầu sẽ chuyển màu đậm hơn do quá trình oxy hóa và tích tụ cặn bẩn. Tuy nhiên, nếu dầu chuyển màu quá đậm, thậm chí sang màu nâu sẫm hoặc đen, điều đó cho thấy dầu đã bị biến chất nghiêm trọng. Trong trường hợp này, việc châm thêm dầu mới không đủ mà bạn cần phải tiến hành thay toàn bộ dầu phanh. Khi kiểm tra dầu phanh, một lưu ý quan trọng là chỉ nên quan sát mức dầu từ bên ngoài. Hạn chế tối đa việc mở nắp bình dầu, bởi dầu phanh rất kỵ không khí và hơi ẩm. Mở nắp bình có thể khiến không khí và hơi ẩm lọt vào bên trong, làm giảm chất lượng dầu và tăng nguy cơ nhiễm nước, ảnh hưởng đến hiệu suất phanh.
Hướng Dẫn Chi Tiết Cách Thay Dầu Thắng Xe Ô Tô
Khi kiểm tra và nhận thấy dầu thắng xe ô tô ở mức thấp nhưng chất lượng dầu vẫn tốt (màu sáng), bạn chỉ cần châm thêm dầu đúng loại. Tuy nhiên, nếu dầu đã sử dụng được 2-3 năm hoặc có màu sẫm, bẩn, bạn nên thay mới toàn bộ để đảm bảo an toàn. Quá trình thay dầu phanh có thể tự thực hiện tại nhà nếu bạn có đủ dụng cụ và kiến thức cơ bản.
Dụng cụ cần thiết để thay dầu thắng xe ô tô tại nhà
Các dụng cụ cần chuẩn bị để thay dầu thắng xe ô tô:
- Bộ hút chân không (hoặc ống tiêm lớn), ống nhựa trong và bình nhựa để đựng dầu cũ.
- Bộ dụng cụ sửa xe cơ bản, đặc biệt là cờ lê để mở van xả dầu (thường là loại 8 mm hoặc 10 mm).
- Dầu thắng xe ô tô mới, đúng chủng loại được khuyến nghị cho xe của bạn (ví dụ: DOT 3, DOT 4, DOT 5.1).
- Kích ô tô và chân kê an toàn.
- Khăn lau sạch.
- Chai xịt vệ sinh phanh ô tô chuyên dụng (ví dụ: của 3M, Wurth, Liqui Moly).
- Mỡ bôi trơn bu lông, ốc vít.
Quy trình các bước thay dầu thắng xe ô tô:
- Tháo bánh xe và vệ sinh hệ thống phanh: Sử dụng kích nâng xe và tháo các bánh xe. Nếu hệ thống phanh lâu ngày chưa được vệ sinh, hãy xịt chai vệ sinh phanh chuyên dụng để làm sạch bụi bẩn và cặn dầu.
- Chuẩn bị xả dầu cũ: Tìm vị trí đầu ống dẫn dầu phanh tại mỗi bánh xe, tháo núm cao su bọc ốc xả dầu. Gắn một đầu ống nhựa trong vào ốc xả, đầu còn lại cho vào bình chứa dầu cũ. Mở nhẹ van xả để dầu cũ bắt đầu chảy ra từ từ. Việc này giúp ngăn không khí bị hút ngược vào xy lanh phanh.
- Cố định bàn đạp phanh: Chèn một miếng gỗ hoặc vật tương tự vào bàn đạp phanh để giữ cho bàn đạp không bật quá xa khi áp suất dầu được giải phóng, tránh hỏng hóc cho bơm tổng phanh.
- Hút dầu cũ và châm dầu mới vào bình chứa chính: Trong lúc dầu cũ đang xả ở dưới, mở nắp bình dầu phanh ở khoang động cơ. Dùng ống hút hoặc bộ hút chân không để hút hết lượng dầu cũ còn sót lại trong bình. Sau đó, đổ dầu thắng mới vào đầy bình chứa, sau đó đóng chặt nắp lại.
- Xả khí và dầu cũ còn lại trong hệ thống: Bước này cần sự hỗ trợ của một người khác. Nhờ người hỗ trợ vào xe, đạp và giữ bàn đạp phanh bằng một lực ổn định. Khi bàn đạp được giữ, bạn siết bu lông van xả lại, sau đó nới lỏng khoảng ¼ vòng. Dầu cũ và không khí sẽ được đẩy ra ngoài qua ống nhựa. Thực hiện lặp lại chu trình “đạp phanh -> nới lỏng bu lông -> nhả bàn đạp phanh -> siết bu lông” cho đến khi bạn thấy dầu chảy ra trong bình chứa là dầu mới và không còn bọt khí hay cặn bẩn. Cuối cùng, siết chặt bu lông van xả, tháo ống nhựa, lắp lại núm cao su và lắp lại bánh xe.
- Lặp lại cho các bánh xe khác: Thực hiện tương tự 5 bước trên cho từng bánh xe còn lại. Thông thường, nên bắt đầu từ bánh xe xa bơm tổng phanh nhất (thường là bánh sau bên phải) và kết thúc ở bánh xe gần nhất (bánh trước bên trái).
- Kiểm tra và hoàn tất: Sau khi hoàn tất quy trình cho tất cả các bánh xe, kiểm tra lại mức dầu thắng xe ô tô trong bình chứa ở khoang máy. Nếu thấy thiếu, châm thêm đến gần vạch “Maximum”. Cuối cùng, hãy thử chạy xe trong một khu vực vắng vẻ, tiến hành đạp/nhả phanh để kiểm tra cảm giác phanh, đảm bảo phanh ăn và không có dấu hiệu bất thường nào.
Việc hiểu rõ về dầu thắng xe ô tô và thực hiện bảo dưỡng đúng cách không chỉ giúp chiếc xe của bạn vận hành trơn tru mà còn đảm bảo an toàn tối đa cho bạn và những người xung quanh. Để tìm hiểu thêm kiến thức chuyên sâu về xe ô tô hoặc tìm kiếm các sản phẩm chăm sóc xe chất lượng, hãy truy cập brixtonvietnam.com.vn. Chúng tôi luôn sẵn lòng cung cấp những thông tin và giải pháp tốt nhất cho chiếc xe yêu quý của bạn.
