Khi lựa chọn một chiếc xe ô tô, một trong những yếu tố quan trọng nhất mà người lái cần cân nhắc là loại hộp số. Hai loại hộp số CVT và AT là phổ biến nhất hiện nay, mỗi loại đều có những đặc điểm và ưu nhược điểm riêng. Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa chúng sẽ giúp bạn đưa ra quyết định phù hợp nhất với nhu cầu và phong cách lái xe của mình.
Hộp số tự động (AT): Cấu tạo và nguyên lý hoạt động
Hộp số tự động, hay còn gọi là hộp số AT (Automatic Transmission), đã xuất hiện từ khá lâu trên thị trường ô tô, bắt đầu từ những năm 1940. Mục đích chính của loại hộp số này là giảm thiểu các thao tác chuyển số phức tạp cho người lái, mang lại sự tiện lợi khi vận hành, đặc biệt là trong điều kiện giao thông đô thị. Hiện nay, hộp số AT vẫn chiếm phần lớn trên các mẫu xe phổ thông và cao cấp.
Về cấu tạo, hộp số tự động truyền thống bao gồm ba bộ phận chính làm việc cùng nhau để thay đổi tỷ số truyền động: bộ biến mô thủy lực, bộ truyền bánh răng hành tinh và hệ thống ly hợp cùng phanh đai. Trong đó, bộ truyền bánh răng hành tinh là trái tim của hộp số AT, cho phép tạo ra nhiều tỷ số truyền khác nhau thông qua sự kết hợp và khóa các thành phần (như bánh răng mặt trời, bánh răng bao, bánh răng hành tinh và cần dẫn).
Nguyên lý hoạt động của hộp số AT dựa trên bộ biến mô thủy lực, đóng vai trò tương tự như bộ ly hợp ở xe số sàn, truyền momen xoắn từ động cơ đến hộp số bằng chất lỏng thủy lực. Hệ thống điều khiển điện tử (ECU) của xe sẽ căn cứ vào tốc độ động cơ, tốc độ xe, và tải trọng để tự động tính toán và lựa chọn tỷ số truyền phù hợp nhất, thực hiện việc sang số mượt mà và kịp thời mà không cần sự can thiệp của người lái. Quá trình này mang lại cảm giác lái thoải mái và liền mạch hơn so với việc phải đạp côn và sang số thủ công.
Cấu tạo bên trong hộp số tự động AT với các bánh răng hành tinh phức tạp
Hộp số biến thiên vô cấp (CVT): Khái niệm và cách thức vận hành
Khác với hộp số tự động truyền thống, hộp số biến thiên vô cấp (Continuous Variable Transmission – hộp số CVT) ra đời muộn hơn và mang một triết lý vận hành khác biệt. Loại hộp số này được sản xuất cho ô tô lần đầu tiên vào năm 1958 bởi một kỹ sư người Hà Lan. Hộp số CVT không sử dụng các bánh răng cố định để tạo ra các cấp số rõ rệt, mà thay vào đó, nó cung cấp một dải tỷ số truyền liên tục, gần như vô hạn. Chính đặc điểm này giúp hộp số CVT hoạt động cực kỳ mượt mà và có tiềm năng tiết kiệm nhiên liệu tốt hơn.
<>Xem Thêm Bài Viết:<>- Phượt Xe Máy Hội An Nha Trang: Trọn Bộ Kinh Nghiệm
- Xe ô tô đi được bao nhiêu năm? Giải đáp chi tiết tuổi thọ xe
- Mua xe ô tô Accent cũ: Kinh nghiệm chọn mua chi tiết
- Máy Nắn Mâm Xe Ô Tô K-MAK Force 10″ 26″: Giải Pháp Toàn Diện
- Nhà Để Xe Ô Tô Cột Sắt Mái Tôn: Giải Pháp Hiện Đại & Bền Vững
Cấu tạo cơ bản của hộp số CVT gồm hai puli (ròng rọc) hình nón được đặt đối diện nhau và nối với nhau bằng một đai truyền, thường là bằng kim loại hoặc cao su chịu lực cao. Một puli nối với trục khuỷu động cơ (puli chủ động) và puli còn lại nối với trục dẫn động bánh xe (puli bị động). Bề rộng rãnh của mỗi puli có thể thay đổi được bằng cách di chuyển hai nửa hình nón lại gần hoặc ra xa nhau.
Nguyên lý hoạt động của hộp số CVT dựa vào sự thay đổi bán kính làm việc của đai truyền trên hai puli. Khi xe tăng tốc, rãnh puli chủ động hẹp lại và rãnh puli bị động mở rộng ra, làm cho đai truyền di chuyển lên trên puli chủ động và xuống dưới puli bị động. Sự thay đổi bán kính này tương ứng với việc thay đổi tỷ số truyền, tạo ra hiệu ứng tương tự như việc chuyển số ở hộp số AT, nhưng diễn ra liên tục và không có điểm dừng giữa các “cấp” giả định. Điều này giúp động cơ luôn hoạt động ở vòng tua lý tưởng nhất cho từng tốc độ, từ đó tối ưu hóa khả năng tiết kiệm nhiên liệu.
So sánh chi tiết hộp số CVT và AT qua các tiêu chí
Để quyết định hộp số CVT và AT loại nào phù hợp hơn với bạn, việc so sánh chi tiết dựa trên các tiêu chí cụ thể là rất quan trọng. Hai loại hộp số tự động này có những điểm mạnh và yếu khác nhau, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất, trải nghiệm lái và chi phí sử dụng xe.
Khả năng tiết kiệm nhiên liệu và độ phát thải
Một trong những ưu điểm nổi bật của hộp số CVT là khả năng tiết kiệm nhiên liệu. Do có dải tỷ số truyền biến thiên liên tục, hộp số CVT cho phép động cơ hoạt động ở vòng tua máy (RPM) tối ưu cho từng điều kiện vận hành. Điều này giúp giảm thiểu sự lãng phí năng lượng và tối đa hóa hiệu quả sử dụng nhiên liệu. Tương tự, việc động cơ luôn chạy ở tốc độ RPM lý tưởng cũng góp phần làm giảm độ phát thải khí nhà kính ra môi trường. Ngược lại, hộp số AT truyền thống với các cấp số cố định thường khó giữ cho động cơ ở trạng thái hiệu quả nhất mọi lúc, dẫn đến mức tiêu thụ nhiên liệu và độ phát thải thường cao hơn hộp số CVT.
Trọng lượng và hiệu suất hoạt động
Về trọng lượng, hộp số CVT nhìn chung có cấu tạo đơn giản hơn và ít bộ phận chuyển động hơn so với hộp số AT, đặc biệt là các loại AT có nhiều cấp số. Điều này làm cho hộp số CVT nhẹ hơn. Trọng lượng nhẹ hơn của hộp số có thể đóng góp một phần nhỏ vào việc cải thiện hiệu suất nhiên liệu tổng thể của xe. Đối với các dòng xe nhỏ gọn, việc trang bị hộp số CVT giúp tối ưu hóa hiệu suất và mang lại cảm giác lái linh hoạt hơn do giảm tải trọng tổng thể.
Trải nghiệm lái và âm thanh vận hành
Hộp số CVT nổi tiếng với khả năng sang số siêu mượt, gần như không có cảm giác giật cục khi tăng tốc, bởi vì không có các điểm chuyển số cố định. Điều này mang lại một trải nghiệm lái êm ái và thoải mái, rất phù hợp với những người ưu tiên sự nhẹ nhàng và thư thái khi di chuyển trong phố. Tuy nhiên, một số người lái xe lại cảm thấy hộp số CVT thiếu đi cảm giác lái thể thao và kết nối trực tiếp với động cơ, đôi khi cảm giác như động cơ “gào” lên mà tốc độ tăng chưa tương xứng (hiện tượng “rubber band”). Về âm thanh vận hành, khi tăng tốc nhanh, hộp số CVT thường giữ động cơ ở một vòng tua cao và ổn định trong một thời gian, tạo ra tiếng ồn động cơ lớn và đều đặn hơn so với tiếng động cơ thay đổi vòng tua và sang số của hộp số AT. Hộp số AT mang lại trải nghiệm lái chân thực hơn với cảm giác sang số rõ rệt và âm thanh động cơ thay đổi theo từng cấp số, điều mà nhiều người lái xe truyền thống ưa thích.
_16619442401.jpg)
Khả năng thích ứng địa hình và điều khiển
Hộp số AT truyền thống thường có ưu thế hơn hộp số CVT ở khả năng thích ứng với các địa hình phức tạp hoặc khi người lái muốn kiểm soát chặt chẽ hơn. Hầu hết các xe trang bị hộp số AT đều cho phép người lái chuyển số bằng tay (chế độ M hoặc sử dụng lẫy chuyển số) để giữ ở một cấp số nhất định khi lên/xuống đồi dốc, hoặc để tận dụng lực phanh động cơ. Hộp số CVT thường không hỗ trợ tính năng này một cách linh hoạt tương đương, mặc dù một số mẫu xe CVT hiện đại có tích hợp các chế độ “giả lập cấp số” để người lái có cảm giác lái quen thuộc hơn.
Chi phí ban đầu và chi phí bảo dưỡng
Về giá thành xe ban đầu, các mẫu xe trang bị hộp số CVT thường có mức giá cạnh tranh hơn so với xe dùng hộp số AT cùng phân khúc. Điều này một phần là do chi phí sản xuất hộp số CVT có thể thấp hơn, bởi cấu tạo đơn giản hơn với ít bộ phận hơn. Tuy nhiên, khía cạnh chi phí sẽ đảo ngược khi nói đến chi phí sửa chữa và bảo dưỡng hộp số. Mặc dù về mặt lý thuyết hộp số CVT đơn giản, nhưng nó đòi hỏi sự chính xác cao trong lắp ráp và hiệu chuẩn. Khi cần sửa chữa lớn, việc tìm kiếm kỹ thuật viên có kinh nghiệm và phụ tùng thay thế cho hộp số CVT có thể khó khăn hơn và đắt đỏ hơn đáng kể so với hộp số AT truyền thống. Độ bền của hộp số CVT cũng có thể bị ảnh hưởng nếu không được bảo dưỡng định kỳ đúng cách, đặc biệt là việc thay dầu hộp số.
Bảo dưỡng và tuổi thọ của hộp số
Cả hộp số CVT và AT đều yêu cầu bảo dưỡng định kỳ để đảm bảo hoạt động ổn định và kéo dài tuổi thọ hộp số. Việc thay dầu hộp số theo khuyến cáo của nhà sản xuất là vô cùng quan trọng đối với cả hai loại. Đối với hộp số AT, dầu hộp số giúp bôi trơn, làm mát và truyền áp suất thủy lực để sang số. Việc thay dầu định kỳ giúp loại bỏ cặn bẩn và duy trì tính năng của dầu, bảo vệ các bánh răng hành tinh và ly hợp.
Với hộp số CVT, dầu hộp số cũng đóng vai trò tương tự nhưng đặc biệt quan trọng trong việc tạo ma sát giữa đai truyền và puli, đồng thời truyền áp suất để thay đổi bán kính puli. Dầu chuyên dụng cho hộp số CVT có tính chất khác biệt so với dầu AT. Việc sử dụng sai loại dầu hoặc không thay dầu đúng hạn có thể làm giảm ma sát, gây trượt đai, mài mòn puli và hư hỏng nghiêm trọng các bộ phận. Nhìn chung, hộp số AT truyền thống thường được đánh giá có độ bền đã được kiểm chứng qua thời gian dài sử dụng và việc sửa chữa cũng phổ biến hơn. Hộp số CVT, mặc dù đã được cải tiến nhiều, vẫn đòi hỏi sự chăm sóc cẩn thận và đúng loại vật tư để duy trì độ bền và tuổi thọ hộp số.
Lựa chọn hộp số phù hợp với nhu cầu
Việc xác định hộp số CVT và AT loại nào tốt hơn hoàn toàn phụ thuộc vào nhu cầu sử dụng và phong cách lái xe của từng cá nhân. Không có loại hộp số nào là ưu việt hơn hẳn trong mọi trường hợp. Người dùng cần cân nhắc kỹ lưỡng những ưu điểm và nhược điểm đã phân tích để đưa ra quyết định phù hợp nhất cho mình.
Nếu bạn là người ưu tiên sự thoải mái, êm ái khi lái xe, thường xuyên di chuyển trong đô thị và đặt nặng vấn đề tiết kiệm nhiên liệu cũng như giảm thiểu độ phát thải, thì một chiếc xe trang bị hộp số CVT sẽ là lựa chọn đáng cân nhắc. Sự mượt mà khi tăng tốc và hiệu quả sử dụng nhiên liệu là những điểm mạnh lớn của loại hộp số này. Ngược lại, nếu bạn là người yêu thích cảm giác lái thể thao, muốn có sự kết nối rõ rệt với động cơ, thường xuyên di chuyển trên các cung đường đồi dốc hoặc cần khả năng kiểm soát chuyển số linh hoạt, hộp số AT truyền thống có thể sẽ mang lại trải nghiệm lái thỏa mãn hơn. Mặc dù kém hiệu quả hơn về nhiên liệu và độ phát thải so với CVT, hộp số AT vẫn được đánh giá cao về độ bền và chi phí sửa chữa phổ thông hơn.
Lựa chọn hộp số CVT hoặc AT phụ thuộc vào nhu cầu và phong cách lái xe
Trong bối cảnh thị trường ô tô ngày càng đa dạng, việc hiểu rõ sự khác biệt giữa hộp số CVT và AT, cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến lựa chọn hộp số, là bước đầu tiên để tìm được chiếc xe ưng ý. Cả hai loại hộp số đều có những thế mạnh riêng và đều đang được các nhà sản xuất không ngừng cải tiến để nâng cao hiệu suất và trải nghiệm lái.
Câu hỏi thường gặp về hộp số CVT và AT
Hộp số nào bền hơn giữa CVT và AT?
Nói chung, hộp số AT truyền thống với cấu tạo bánh răng hành tinh đã có lịch sử lâu đời và được chứng minh về độ bền nếu được bảo dưỡng định kỳ đúng cách. Hộp số CVT, mặc dù đã được cải tiến, đôi khi được coi là kém bền hơn nếu phải làm việc dưới tải trọng nặng liên tục hoặc không được thay dầu chuyên dụng đúng hạn. Tuy nhiên, độ bền cuối cùng còn phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng sản xuất và cách sử dụng, bảo dưỡng của người lái.
Hộp số nào tiết kiệm xăng hơn?
Trong điều kiện vận hành thông thường, đặc biệt là khi di chuyển trong phố hoặc ở tốc độ ổn định, hộp số CVT thường tiết kiệm nhiên liệu hơn hộp số AT. Lý do là hộp số CVT có thể liên tục điều chỉnh tỷ số truyền biến thiên để giữ động cơ hoạt động ở vòng tua máy hiệu quả nhất.
Lái xe số CVT có khó không?
Lái xe số CVT rất dễ dàng và thoải mái, thậm chí còn đơn giản hơn hộp số AT truyền thống ở khía cạnh sang số. Người lái chỉ cần đạp ga để tăng tốc và đạp phanh để giảm tốc; hộp số sẽ tự động điều chỉnh tỷ số truyền một cách mượt mà mà không có cảm giác chuyển số.
Chi phí bảo dưỡng hộp số CVT và AT có khác nhau nhiều không?
Chi phí bảo dưỡng định kỳ cơ bản như thay dầu cho cả hai loại có thể tương đương, nhưng chi phí sửa chữa lớn hoặc thay thế hộp số CVT thường đắt đỏ hơn đáng kể so với hộp số AT. Điều này là do hộp số CVT cần kỹ thuật viên chuyên biệt và phụ tùng thay thế có thể khó tìm hoặc giá cao hơn.
Quyết định chọn xe dùng hộp số CVT và AT cuối cùng phụ thuộc vào sở thích cá nhân, mục đích sử dụng chính và ngân sách bạn dành cho xe. Hy vọng những phân tích chi tiết này từ Brixton Việt Nam sẽ giúp bạn có thêm thông tin hữu ích.
