Ngành công nghiệp xe hơi toàn cầu đang chứng kiến sự chuyển đổi mạnh mẽ, trong đó ô tô điện (BEV) nổi lên như một xu hướng không thể đảo ngược. Đây không chỉ là sự thay thế cho động cơ đốt trong truyền thống mà còn là giải pháp quan trọng cho những thách thức về môi trường và năng lượng. Sự phát triển của xe điện đang định hình lại tương lai của việc di chuyển cá nhân.
Vì sao ô tô điện dẫn đầu xu hướng ngành xe hơi?
Trong những năm gần đây, ngành công nghiệp xe hơi đã trải qua giai đoạn thích ứng với các quy định khí thải ngày càng khắt khe từ chính phủ các nước. Thay vì chỉ phản ứng trước áp lực, các nhà sản xuất xe lớn đã chủ động định hình lại chiến lược của mình. Sự thành công của các đối thủ mới, đặc biệt là các hãng chỉ tập trung vào xe điện, đã thúc đẩy các nhà sản xuất truyền thống đẩy mạnh đầu tư vào công nghệ ô tô điện.
Xe điện được coi là trọng tâm chiến lược để đảm bảo tương lai của ngành. Lý do chính là vì, cho đến thời điểm hiện tại, phương tiện chạy điện bằng pin (BEV) là giải pháp khả thi và hiệu quả nhất để giảm lượng khí thải carbon từ giao thông đường bộ. Các hãng xe lớn trên thế giới đều đã công khai cam kết về một tương lai điện hóa. Herbert Diess, cựu CEO tập đoàn VW, từng nhấn mạnh rằng không có giải pháp thay thế nào khác cho xe ô tô điện trong tương lai gần và coi chúng là một phần thiết yếu trong mục tiêu giảm thiểu khí thải CO2.
Để hiện thực hóa tương lai này, các hãng xe buộc phải tái cấu trúc quy trình sản xuất, từng bước giảm dần và thay thế các mẫu xe sử dụng động cơ đốt trong trong dài hạn. Quá trình chuyển đổi này đòi hỏi nguồn lực đầu tư khổng lồ vào nghiên cứu và phát triển công nghệ pin, động cơ điện, cũng như các chiến dịch truyền thông và tiếp thị mạnh mẽ nhằm thay đổi nhận thức và thị hiếu của người tiêu dùng.
Xu hướng ô tô điện trong ngành công nghiệp xe hơi hiện đại
Lịch sử phát triển và sự lựa chọn giữa BEV và FCV
Ngay từ thập niên 1990, các nhà sản xuất xe hơi tại châu Âu đã bắt đầu tăng cường nỗ lực nghiên cứu để phát triển các loại phương tiện không phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch. Hai hướng công nghệ chính được chú trọng lúc bấy giờ là ô tô điện chạy pin (BEV) và xe chạy pin nhiên liệu hydro (FCV). Cả hai đều hứa hẹn một tương lai giao thông sạch hơn, yên tĩnh hơn và hiệu quả hơn.
<>Xem Thêm Bài Viết:<>- Review Thế Giới Xe Ô Tô Cũ tại Hà Nội Mới Nhất
- Cửa Nhà Xe Ô Tô: Hướng Dẫn Toàn Diện Từ A-Z
- Xe Ô Tô Tự Lái Logo: Biểu Tượng Của Đổi Mới và Tương Lai Di Chuyển
- Xe Cầu Trước FWD: Ưu Nhược Điểm Và Cách Hoạt Động Chi Tiết
- Hướng Dẫn Chăm Sóc Xe Máy Tại Bình Dương Toàn Diện
Tuy nhiên, mặc dù đã có một số nguyên mẫu xe FCV với tính năng vượt trội được ra đời, rất ít nhà sản xuất có thể đưa chúng vào sản xuất hàng loạt và duy trì sự hiện diện lâu dài trên thị trường. Ngược lại, ô tô điện ngày càng trở nên hấp dẫn hơn đối với các “ông lớn” ngành xe. Công nghệ pin, đặc biệt là pin lithium-ion, tỏ ra phù hợp hơn cho quy mô sản xuất lớn và tốc độ phát triển nhanh chóng. Sự cấp bách của các quy định khí thải cũng là yếu tố thúc đẩy các hãng xe ưu tiên phát triển công nghệ xe điện chạy pin vì khả năng ứng dụng thực tế cao hơn. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế này, với những bước đi tiên phong trong việc nghiên cứu và sản xuất xe ô tô điện nội địa nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường.
So với xe FCV, xe ô tô chạy bằng pin thường có chi phí sản xuất và vận hành ban đầu thấp hơn, giúp các nhà sản xuất dễ dàng đạt được cả hai mục tiêu quan trọng: tuân thủ quy định khí thải nghiêm ngặt và duy trì khả năng sinh lời. Điều này đã dẫn đến việc các hãng xe tập trung nguồn lực đáng kể vào việc nghiên cứu, cải tiến công nghệ pin ô tô điện thay vì pin nhiên liệu hydro.
Mẫu ô tô điện đầu tiên của Việt Nam
Cơ sở hạ tầng: Yếu tố quyết định lợi thế của ô tô điện
Sự phổ biến của bất kỳ loại hình xe điện nào, dù chạy bằng pin hay hydro, đều phụ thuộc rất lớn vào sự sẵn có của cơ sở hạ tầng hỗ trợ. Đối với ô tô điện chạy pin, đó là mạng lưới các trạm sạc. Để mang lại giá trị thực sự cho người dùng, không chỉ cần tạo ra những chiếc xe vượt trội, mà còn cần xây dựng một hệ sinh thái cho phép chúng hoạt huy hết tiềm năng.
Phần quan trọng nhất của hệ sinh thái này chính là hạ tầng sạc, đảm bảo khách hàng có thể sạc và sử dụng xe điện của mình một cách tiện lợi nhất. “Phạm vi hoạt động” (range) và “nỗi lo tìm trạm sạc” (range anxiety) vẫn là hai mối quan tâm lớn nhất của người tiêu dùng khi cân nhắc mua ô tô điện. Bởi lẽ, một chiếc xe dù tốt đến đâu cũng trở nên vô dụng nếu không thể dễ dàng nạp năng lượng.
So sánh mạng lưới trạm sạc ô tô điện và trạm hydro
Quá trình nạp nhiên liệu cho xe chạy bằng hydro mang tính truyền thống hơn, tương tự như đổ xăng, chỉ mất vài phút để làm đầy bình hydro lỏng. Về lý thuyết, điều này có nghĩa là trong cùng một khoảng thời gian, một trạm hydro có thể phục vụ nhiều phương tiện hơn so với một trạm sạc xe điện thông thường. Do đó, chúng ta sẽ cần ít trạm hydro hơn so với các trạm sạc điện để phục vụ cùng một lượng xe.
Tuy nhiên, thực tế lại hoàn toàn khác biệt. Mạng lưới các trạm cung cấp hydro lỏng trên thế giới hiện nay vẫn còn rất hạn chế. Ngay cả tại Đức, một trong những quốc gia dẫn đầu châu Âu về nghiên cứu công nghệ hydro, chỉ có khoảng 82 trạm nhiên liệu hydro được đưa vào hoạt động. Con số này đối lập hoàn toàn với hơn 24.000 trạm sạc dành cho ô tô điện tại quốc gia này. Phần còn lại của châu Âu cũng chỉ có khoảng 43 trạm hydro, trong khi có tới hơn 120.000 trạm sạc xe điện. Tại Việt Nam, lộ trình phát triển hạ tầng sạc cũng được đẩy mạnh, với kế hoạch xây dựng hàng ngàn trạm sạc ô tô điện trên toàn quốc. Những số liệu thống kê này cho thấy sự phổ biến và độ phủ của hạ tầng dành cho BEV đã vượt xa so với FCV như thế nào.
Trạm sạc cho ô tô điện, một phần thiết yếu của hạ tầng
Lý do lớn nhất dẫn đến sự chênh lệch đáng kể này nằm ở chi phí đầu tư cơ sở hạ tầng. Ngành công nghiệp xe hơi đang đối mặt với nhiều thách thức cùng lúc: cách mạng hóa dòng sản phẩm, đáp ứng quy định khí thải và thuyết phục người tiêu dùng rằng ô tô điện là lựa chọn tốt hơn xe động cơ đốt trong. Đây không phải là những nhiệm vụ dễ dàng.
Khi so sánh chi phí xây dựng cơ sở hạ tầng cho xe ô tô điện và xe chạy bằng hydro, lý do xe điện đang có bước nhảy vọt trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết. Chi phí trung bình để xây dựng một trạm nhiên liệu hydro hiện đại có thể lên tới 1,1 triệu USD. Trong khi đó, một trạm sạc ô tô điện với 4 cổng sạc nhanh 150kW chỉ tốn chi phí bằng khoảng một nửa con số đó. Bên cạnh sự chênh lệch chi phí xây dựng, một lợi thế không nhỏ của xe điện là chúng có thể phân phối năng lượng dựa trên hệ thống lưới điện hiện có. Ngược lại, chưa có một mạng lưới phân phối hydro quy mô lớn nào sẵn sàng để cung cấp nhiên liệu cho một lượng lớn phương tiện FCV trên đường.
Tương lai nào cho xe hydrogen và sự cạnh tranh với ô tô điện?
Các dự báo từ các tổ chức tư vấn uy tín, như Boston Consulting Group, cho thấy sự phát triển mạnh mẽ của ô tô điện trong thập kỷ tới. Dự kiến sẽ có khoảng 90 mẫu khung gầm xe điện khác nhau trên thị trường vào năm 2030, mở đường cho sự ra đời của hàng trăm mẫu xe ô tô điện đa dạng về kiểu dáng và phân khúc. Sự tăng trưởng về số lượng mẫu mã sẽ thúc đẩy cạnh tranh và giúp giá thành xe điện ngày càng hợp lý hơn.
Xe chạy bằng hydro (FCV) vẫn nằm trong tầm ngắm nghiên cứu và phát triển của một số nhà sản xuất xe hơi, nhưng chiến lược kinh doanh và dòng sản phẩm trọng tâm trong giai đoạn hiện tại và tương lai gần vẫn tập trung chủ yếu vào BEV. Số liệu về doanh số bán hàng minh chứng rõ điều này. Vào năm 2015, chỉ có khoảng 335.000 xe thuần điện được bán ra trên toàn cầu. Con số này tăng vọt lên khoảng 1,7 triệu xe vào năm 2019, thể hiện tốc độ tăng trưởng trung bình lên tới 50% mỗi năm trong giai đoạn đó. Trong khi đó, tổng cộng chỉ có khoảng 18.500 chiếc FCV được bán ra trong cùng giai đoạn này. Rõ ràng, ô tô điện đã và đang làm rất tốt việc chinh phục thị trường, với tốc độ tăng trưởng thậm chí còn cao hơn nữa trong những năm tiếp theo.
Ngành công nghiệp xe hơi sẽ tiếp tục ưu tiên đầu tư vào ô tô điện trong thời gian tới để đáp ứng các mục tiêu giảm ô nhiễm môi trường toàn cầu, tránh các khoản phạt từ chính phủ và cạnh tranh hiệu quả trong bối cảnh thị trường thay đổi. Tuy nhiên, công nghệ pin nhiên liệu hydro vẫn có tiềm năng phát triển trong tương lai dài hạn, đặc biệt khi cơ sở hạ tầng cung cấp hydro được cải thiện đáng kể và chi phí sản xuất giảm xuống.
Tiềm năng của xe hydrogen trong các lĩnh vực khác
Một trong những lĩnh vực mà xe chạy bằng hydro được các nhà sản xuất quan tâm thử nghiệm là xe vận tải hạng nặng, như xe tải và xe buýt. Đối với các phương tiện di chuyển quãng đường dài và tải nặng, ưu điểm về thời gian nạp nhiên liệu nhanh của hydro có thể trở nên phù trội hơn so với thời gian sạc pin cho các loại xe điện cỡ lớn. Điều này mở ra một ngách thị trường tiềm năng cho công nghệ FCV.
Những thách thức đối với xe chạy bằng hydro, đặc biệt là về hạ tầng và chi phí, vẫn còn tồn tại. Tuy nhiên, ngành công nghiệp xe hơi không nhất thiết phải giải quyết chúng một mình. Hydro là một nguồn năng lượng có tiềm năng ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác ngoài giao thông đường bộ. Ví dụ, hydro có thể được sử dụng làm nhiên liệu tổng hợp cho tàu hỏa, máy bay. Ngành công nghiệp hóa chất và ngành sản xuất thép cũng sử dụng hydro trong nhiều công đoạn sản xuất của họ. Do đó, có một động lực mạnh mẽ cho sự hợp tác liên ngành để thúc đẩy sáng tạo và đầu tư vào công nghệ hydro.
Chính những ngành công nghiệp này có thể sẽ là động lực chính thiết lập hydro như một nguồn năng lượng thay thế “xanh” khả thi. Quá trình này có thể gián tiếp cải thiện việc phát triển công nghệ pin nhiên liệu hydro đến mức đủ trưởng thành để sản xuất hàng loạt cho thị trường ô tô trong tương lai xa hơn. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện tại, ô tô điện chạy pin vẫn là tâm điểm đầu tư và phát triển của đa số các hãng xe lớn trên thế giới.
Các câu hỏi thường gặp về ô tô điện và xe hydrogen
Ô tô điện (BEV) và xe hydrogen (FCV) khác nhau như thế nào?
Cả hai đều là xe điện, nhưng BEV chạy hoàn toàn bằng năng lượng điện lưu trữ trong pin sạc lại. FCV tạo ra điện bằng cách kết hợp hydro và oxy trong pin nhiên liệu, chỉ thải ra nước.
Tại sao ô tô điện (BEV) lại phổ biến hơn xe hydrogen (FCV) hiện nay?
Lý do chính là cơ sở hạ tầng và chi phí. Mạng lưới trạm sạc cho ô tô điện rộng khắp hơn nhiều so với trạm cung cấp hydro. Chi phí xây dựng trạm sạc cũng thấp hơn đáng kể so với trạm hydro.
Thách thức lớn nhất đối với ô tô điện là gì?
Thách thức lớn nhất vẫn là phạm vi hoạt động (quãng đường đi được sau một lần sạc) và thời gian sạc pin so với thời gian đổ xăng/hydro. Tuy nhiên, công nghệ pin và sạc nhanh đang được cải thiện liên tục.
Thách thức lớn nhất đối với xe hydrogen là gì?
Thách thức chính bao gồm chi phí sản xuất hydro “xanh” (thân thiện môi trường), chi phí xây dựng cơ sở hạ tầng phân phối và trạm nạp hydro rất cao, cũng như mạng lưới trạm nạp còn quá ít.
Liệu xe hydrogen có biến mất hoàn toàn không?
Khả năng này khó xảy ra. Mặc dù gặp nhiều thách thức, xe hydrogen vẫn có tiềm năng trong các ứng dụng chuyên biệt như xe vận tải nặng hoặc tàu hỏa. Sự phát triển công nghệ hydro trong các ngành công nghiệp khác cũng có thể thúc đẩy tiến bộ cho FCV trong tương lai.
Tương lai của ô tô điện sẽ ra sao?
Tương lai của ô tô điện được dự đoán sẽ rất tươi sáng. Số lượng mẫu xe đa dạng sẽ tăng lên đáng kể. Công nghệ pin sẽ tiếp tục cải thiện về dung lượng, tốc độ sạc và tuổi thọ. Chi phí sở hữu dự kiến sẽ ngày càng cạnh tranh hơn so với xe động cơ đốt trong.
Rõ ràng, ô tô điện đang định hình lại ngành công nghiệp xe hơi toàn cầu với những bước tiến vượt bậc về công nghệ và cơ sở hạ tầng. Xu hướng này hứa hẹn một tương lai giao thông bền vững hơn, một chủ đề mà Brixton Việt Nam luôn quan tâm và cập nhật.
