Trong bối cảnh an toàn thực phẩm ngày càng được quan tâm, vi khuẩn Salmonella nổi lên như một mối đe dọa tiềm ẩn, gây ra các vụ ngộ độc nghiêm trọng trên khắp Việt Nam. Hiểu rõ về loại vi khuẩn này là bước đầu tiên để bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình khỏi những hậu quả đáng tiếc.
Salmonella là gì và lây nhiễm như thế nào?
Salmonella là một chi vi khuẩn Gram âm dạng que, thuộc họ Enterobacteriaceae. Vi khuẩn này là nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh lây truyền qua thực phẩm trên toàn thế giới. Có hàng nghìn chủng Salmonella khác nhau, nhưng phổ biến nhất gây bệnh cho người là Salmonella Enteritidis và Salmonella Typhimurium. Loại khuẩn này chủ yếu sống trong đường ruột của động vật và con người.
Việc lây nhiễm vi khuẩn Salmonella thường xảy ra khi con người tiếp xúc hoặc ăn phải thực phẩm hay nước uống bị nhiễm phân của động vật hoặc người bị nhiễm. Mặc dù một số chủng có thể gây bệnh thương hàn nguy hiểm, phần lớn các ca nhiễm Salmonella chỉ gây ra các triệu chứng viêm dạ dày, ruột cấp tính được gọi là bệnh salmonellosis.
Nguồn lây nhiễm chính của Salmonella
Vi khuẩn Salmonella có thể tìm thấy ở khắp mọi nơi trong môi trường, nhưng nguồn lây nhiễm phổ biến nhất là từ thực phẩm không được chế biến hoặc bảo quản đúng cách.
Động vật, đặc biệt là gia cầm (gà, vịt), lợn và gia súc, thường mang vi khuẩn trong đường ruột mà không biểu hiện bệnh. Thịt và trứng từ những động vật này, nếu không được nấu chín hoàn toàn hoặc bị ô nhiễm trong quá trình chế biến, là nguồn lây nhiễm chính. Các sản phẩm từ sữa chưa tiệt trùng cũng tiềm ẩn nguy cơ.
Thịt sống và nội tạng động vật nguồn lây nhiễm vi khuẩn Salmonella
- Tìm Hiểu Về Wrap Xe Hơi: Lợi Ích Và Lưu Ý Quan Trọng
- Chợ Tốt Xe Ô Tô Tải Cũ Hà Nội: Kinh Nghiệm Mua Bán Hiệu Quả
- Những Lợi Ích Khi Chọn Xe Ô Tô Điện Cho Cuộc Sống Hiện Đại
- Xử Phạt Lỗi Đè Vạch Kẻ Đường Của Ô Tô
- Giá Xe Ô Tô Bốn Bánh: Phân Tích Chi Tiết & Kinh Nghiệm Mua
Rau củ và trái cây cũng có thể bị nhiễm Salmonella nếu tiếp xúc với đất hoặc nước bị ô nhiễm bởi phân động vật, hoặc bị nhiễm chéo từ thịt sống trong quá trình chuẩn bị thực phẩm. Nước bị ô nhiễm, đá viên làm từ nước không sạch cũng là con đường lây truyền mầm bệnh.
Một điểm đáng chú ý là thực phẩm bị nhiễm vi khuẩn Salmonella thường không có dấu hiệu bất thường về màu sắc, mùi vị hay kết cấu, khiến người tiêu dùng rất khó nhận biết bằng mắt thường. Điều này làm tăng nguy cơ tiêu thụ phải thực phẩm mang mầm bệnh một cách không hay biết. Việc kiểm soát vệ sinh trong toàn bộ chuỗi từ trang trại đến bàn ăn là cực kỳ quan trọng để ngăn chặn sự lây lan của loại khuẩn này.
Triệu chứng khi nhiễm khuẩn Salmonella và mức độ nguy hiểm
Sau khi vi khuẩn Salmonella xâm nhập vào cơ thể qua đường tiêu hóa, các triệu chứng thường xuất hiện sau một khoảng thời gian ủ bệnh, có thể từ 6 giờ đến 6 ngày, nhưng phổ biến nhất là trong vòng 12 đến 72 giờ. Đây là giai đoạn vi khuẩn bắt đầu tấn công niêm mạc ruột, gây ra phản ứng viêm.
Các dấu hiệu ban đầu của nhiễm Salmonella rất giống với các trường hợp ngộ độc thực phẩm hoặc viêm dạ dày ruột khác. Người bệnh thường cảm thấy buồn nôn, nôn mửa, đau quặn bụng và tiêu chảy. Tiêu chảy có thể từ nhẹ đến nặng, kéo dài vài ngày và đôi khi có lẫn máu. Bên cạnh đó, sốt là một triệu chứng thường gặp, đi kèm với đau đầu, mệt mỏi và đôi khi là ớn lạnh.
Diễn tiến và biến chứng nguy hiểm
Đối với hầu hết người khỏe mạnh, các triệu chứng nhiễm vi khuẩn Salmonella thường tự khỏi trong vòng 4 đến 7 ngày mà không cần điều trị kháng sinh đặc hiệu, chỉ cần chăm sóc hỗ trợ như bù nước và điện giải. Tuy nhiên, mức độ nghiêm trọng của bệnh phụ thuộc nhiều vào liều lượng vi khuẩn xâm nhập, tình trạng sức khỏe tổng thể và hệ miễn dịch của người bệnh.
Quán ăn bị tạm dừng hoạt động sau vụ ngộ độc Salmonella
Trong một số trường hợp, đặc biệt là ở những người có hệ miễn dịch suy yếu, trẻ nhỏ, người già hoặc những người mắc bệnh mãn tính, nhiễm Salmonella có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng. Vi khuẩn có thể vượt qua hàng rào ruột, xâm nhập vào máu (gọi là nhiễm khuẩn huyết hoặc bacteremia) và lan đến các cơ quan khác trong cơ thể.
Khi Salmonella lan rộng, nó có thể gây ra các tình trạng đe dọa tính mạng như nhiễm trùng máu toàn thân (sepsis), viêm màng não, viêm xương tủy, viêm nội tâm mạc (nhiễm trùng van tim) và các ổ áp xe ở các cơ quan khác. Những biến chứng này đòi hỏi phải nhập viện và điều trị tích cực bằng kháng sinh đường tĩnh mạch. Tỷ lệ tử vong do biến chứng Salmonella tuy không cao ở người khỏe mạnh, nhưng lại đáng kể ở các nhóm đối tượng có nguy cơ cao nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Các biện pháp phòng ngừa nhiễm khuẩn Salmonella
Phòng ngừa là tuyến phòng thủ hiệu quả nhất chống lại vi khuẩn Salmonella. Hầu hết các trường hợp nhiễm bệnh có thể được ngăn chặn bằng cách áp dụng các nguyên tắc vệ sinh an toàn thực phẩm cơ bản trong quá trình chuẩn bị và tiêu thụ.
Vệ sinh cá nhân và bếp núc
Rửa tay kỹ bằng xà phòng và nước ấm là bước quan trọng nhất. Hãy luôn rửa tay trước khi bắt đầu chuẩn bị thức ăn, sau khi xử lý thịt gia cầm, thịt sống, trứng sống, sau khi đi vệ sinh, sau khi thay tã cho trẻ em, sau khi tiếp xúc với động vật hoặc vật nuôi. Việc này giúp loại bỏ vi khuẩn Salmonella và các mầm bệnh khác có thể bám trên tay.
Bề mặt bếp, thớt, dao, và các dụng cụ khác tiếp xúc với thực phẩm sống cần được rửa sạch bằng nước nóng và xà phòng sau mỗi lần sử dụng. Sử dụng dung dịch khử trùng pha loãng cũng là một cách hiệu quả để tiêu diệt Salmonella trên bề mặt. Việc giữ cho khu vực chuẩn bị thức ăn luôn sạch sẽ giúp ngăn ngừa sự lây lan của mầm bệnh.
Nấu chín kỹ và kiểm soát nhiệt độ
Vi khuẩn Salmonella bị tiêu diệt ở nhiệt độ cao. Vì vậy, nguyên tắc “ăn chín, uống sôi” là vô cùng quan trọng. Thịt gia cầm, thịt băm hoặc xay, và trứng cần được nấu chín hoàn toàn. Sử dụng nhiệt kế đo thực phẩm để đảm bảo các loại thịt đạt được nhiệt độ bên trong an toàn: gia cầm đạt 74°C (165°F), thịt bò xay đạt 71°C (160°F).
Nguy cơ ngộ độc Salmonella từ thịt nguội chưa nấu chín
Tránh ăn trứng sống hoặc các món ăn có trứng sống như sốt mayonnaise tự làm, tiramisu (nếu dùng trứng sống). Đối với thực phẩm đã nấu chín, nếu không ăn ngay, hãy làm nguội nhanh chóng và bảo quản trong tủ lạnh ở nhiệt độ dưới 4°C (40°F) để ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn Salmonella. Thực phẩm thừa cần được hâm nóng kỹ trước khi ăn lại, đảm bảo đạt nhiệt độ an toàn.
Ngăn ngừa lây nhiễm chéo và bảo quản thực phẩm đúng cách
Sử dụng thớt và dụng cụ riêng biệt cho thịt sống, gia cầm và hải sản so với rau củ quả và thực phẩm ăn liền. Điều này ngăn chặn Salmonella từ thực phẩm sống lây sang thực phẩm không cần nấu chín thêm.
Bảo quản thực phẩm sống, đặc biệt là thịt, gia cầm và trứng, ở ngăn dưới cùng trong tủ lạnh để nước hoặc dịch chảy ra không làm ô nhiễm các thực phẩm khác bên dưới. Không để thực phẩm dễ hỏng ở nhiệt độ phòng quá 2 giờ (hoặc 1 giờ nếu nhiệt độ môi trường trên 32°C). Khi rã đông thực phẩm đông lạnh, hãy thực hiện trong tủ lạnh, lò vi sóng hoặc dưới vòi nước lạnh đang chảy, không rã đông ở nhiệt độ phòng. Sau khi rã đông, cần nấu chín ngay lập tức. Cẩn trọng với các món nguội như giò chả, pate, thịt hun khói mua sẵn vì chúng có nguy cơ nhiễm Salmonella nếu không được xử lý đúng cách từ nhà sản xuất hoặc trong quá trình bảo quản, và chúng ta thường ăn ngay mà không nấu lại.
Câu hỏi thường gặp về vi khuẩn Salmonella
Nhiễm Salmonella có lây từ người sang người không?
Có, vi khuẩn Salmonella có thể lây từ người sang người, chủ yếu qua đường phân-miệng. Điều này xảy ra khi một người không rửa tay kỹ sau khi đi vệ sinh và chạm vào bề mặt, đồ vật hoặc thực phẩm mà người khác sau đó chạm vào rồi đưa tay lên miệng. Việc rửa tay đúng cách là biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
Làm thế nào để chẩn đoán nhiễm khuẩn Salmonella?
Thông thường, việc chẩn đoán nhiễm Salmonella được xác định bằng cách xét nghiệm mẫu phân của người bệnh để tìm sự hiện diện của vi khuẩn. Trong những trường hợp nghiêm trọng khi nghi ngờ vi khuẩn đã xâm nhập vào máu, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu.
Phương pháp điều trị chính khi nhiễm Salmonella là gì?
Đối với hầu hết các trường hợp nhiễm Salmonella không biến chứng, phương pháp điều trị chính là chăm sóc hỗ trợ, bao gồm bù nước và điện giải để chống mất nước do tiêu chảy và nôn mửa. Kháng sinh thường không được kê đơn cho các trường hợp nhẹ đến trung bình vì có thể kéo dài thời gian mang mầm bệnh trong phân. Tuy nhiên, kháng sinh là cần thiết cho các trường hợp nặng, những người có hệ miễn dịch suy yếu, trẻ sơ sinh hoặc khi vi khuẩn đã lan vào máu.
Vật nuôi trong nhà có thể mang vi khuẩn Salmonella không?
Có, nhiều loại vật nuôi có thể mang vi khuẩn Salmonella trong đường ruột mà không có dấu hiệu bệnh, đặc biệt là bò sát (như rùa, thằn lằn), gia cầm nhỏ (như gà con), động vật lưỡng cư (như ếch) và đôi khi là chó, mèo. Việc rửa tay sau khi tiếp xúc với vật nuôi và giữ vệ sinh khu vực sống của chúng là quan trọng để phòng ngừa lây nhiễm.
Các triệu chứng nhiễm Salmonella kéo dài bao lâu?
Các triệu chứng tiêu chảy, sốt và chuột rút do nhiễm vi khuẩn Salmonella thường kéo dài từ 4 đến 7 ngày. Tuy nhiên, một số người có thể phải mất vài tuần để hoàn toàn bình phục chức năng ruột bình thường. Một số ít người có thể phát triển tình trạng gọi là viêm khớp phản ứng sau khi nhiễm Salmonella, gây đau khớp, tiểu buốt và kích ứng mắt.
Vi khuẩn Salmonella thực sự là một mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng, đòi hỏi sự chủ động trong việc phòng ngừa từ mỗi cá nhân và gia đình. Việc tuân thủ các nguyên tắc vệ sinh an toàn thực phẩm là cách hiệu quả nhất để tránh xa nguy cơ ngộ độc. Hãy cùng nhau nâng cao nhận thức để bảo vệ sức khỏe cho chính mình và những người xung quanh. Thông tin này được chia sẻ từ Brixton Việt Nam.
