Ngày càng nhiều người lựa chọn xe số tự động vì sự tiện lợi và dễ lái, đặc biệt trong điều kiện giao thông đô thị đông đúc. Thay vì thao tác côn số phức tạp, xe số tự động giúp người lái tập trung hơn vào việc quan sát và xử lý tình huống, mang lại trải nghiệm lái xe thoải mái và an toàn hơn. Loại phương tiện này đang dần trở nên phổ biến trên khắp các nẻo đường Việt Nam.
Xe số tự động là gì? Cấu tạo cơ bản
Xe số tự động là dòng xe sử dụng loại hộp số có khả năng tự động thay đổi tỷ số truyền động giữa động cơ và bánh xe mà không cần người lái phải thực hiện thao tác thủ công. Khác biệt rõ rệt nhất so với xe số sàn là việc loại bỏ bàn đạp ly hợp (chân côn). Hệ thống truyền động tự động, thường sử dụng bộ biến mô (torque converter) và các bộ bánh răng hành tinh, sẽ tự quyết định cấp số phù hợp với tốc độ và tải trọng của xe, giúp việc lái xe trở nên đơn giản hơn đáng kể.
Sự ra đời của hộp số tự động đánh dấu một bước tiến quan trọng trong ngành công nghiệp ô tô, giảm bớt gánh nặng điều khiển cho người lái, đặc biệt khi di chuyển trong điều kiện giao thông phức tạp, thường xuyên phải dừng và đi. Thay vì liên tục đạp côn, chuyển số như trên xe số sàn, người lái xe số tự động chỉ cần tập trung vào việc điều khiển chân ga và chân phanh.
Cơ cấu bánh răng phức tạp bên trong hộp số tự động
Ý nghĩa các ký hiệu cơ bản trên cần số
Trên cần số của hầu hết các loại xe số tự động, bạn sẽ thấy một loạt các ký hiệu chữ cái được sắp xếp theo trình tự nhất định, phổ biến nhất là P-R-N-D. Hiểu rõ ý nghĩa và cách sử dụng từng ký hiệu này là cực kỳ quan trọng để vận hành xe an toàn và hiệu quả. Các ký hiệu trên cần số cho biết chế độ hoạt động hiện tại của hộp số tự động.
P – Parking: Chế độ đỗ xe an toàn
Ký hiệu P, viết tắt của “Parking”, biểu thị chế độ đỗ xe. Khi cần số ở vị trí P, hộp số sẽ được khóa lại, ngăn không cho các bánh xe quay. Đây là chế độ bắt buộc phải sử dụng khi bạn dừng đỗ xe hoàn toàn và rời khỏi xe. Việc kết hợp chế độ P với phanh tay sẽ tăng cường an toàn, đặc biệt khi đỗ xe trên địa hình dốc hoặc ngăn chặn xe bị xê dịch do tác động từ bên ngoài. Chế độ P cũng là vị trí bạn cần đặt cần số khi khởi động hoặc tắt máy xe.
<>Xem Thêm Bài Viết:<>- Dán phim PPF mất bao lâu thời gian?
- Lịch Sử Chi Tiết Các Đời Xe Toyota Wigo
- Liên Lạc Giữa Các Xe Ô Tô: Nền Tảng Của Giao Thông Thông Minh
- Lợi Ích Mua Xe Impes Trả Góp 0% Qua Thẻ Tín Dụng
- Review Mâm Xe Ô Tô Astonish C1571 Mới Nhất
R – Reverse: Số lùi khi di chuyển ngược
Ký hiệu R, viết tắt của “Reverse”, biểu thị số lùi. Chế độ này được sử dụng khi bạn muốn di chuyển xe về phía sau. Điều quan trọng cần lưu ý là chỉ chuyển cần số sang vị trí R khi xe đã dừng lại hoàn toàn. Việc chuyển số lùi khi xe vẫn đang lăn bánh có thể gây hư hại nghiêm trọng cho hộp số tự động. Trước khi nhả chân phanh và bắt đầu lùi, hãy đảm bảo rằng khu vực phía sau xe đã an toàn và không có chướng ngại vật.
N – Neutral: Trạng thái “số mo”
Ký hiệu N, viết tắt của “Neutral”, còn gọi là trạng thái “số mo” hoặc “số không”. Ở chế độ này, động cơ vẫn hoạt động nhưng không truyền lực đến bánh xe. Điều này có nghĩa là xe không thể tự di chuyển (trừ khi trên dốc). Số N thường được sử dụng khi dừng xe trong thời gian ngắn (ví dụ: dừng đèn đỏ chờ lâu) hoặc khi xe cần được kéo (với những lưu ý đặc biệt tùy loại hộp số). Tuyệt đối không được chuyển về số N khi xe đang di chuyển trên đường, vì xe sẽ bị trôi tự do, mất khả năng hãm tốc bằng động cơ và rất khó kiểm soát.
D – Drive: Chế độ lái thông thường
Ký hiệu D, viết tắt của “Drive”, là chế độ lái thông thường. Khi cần số ở vị trí D, hộp số tự động sẽ tự động chuyển đổi giữa các cấp số tiến (từ số 1 đến số cao nhất) tùy thuộc vào tốc độ, tải trọng và cách bạn nhấn chân ga. Đây là chế độ phổ biến nhất được sử dụng khi di chuyển trên các đoạn đường bằng phẳng trong điều kiện giao thông bình thường. Chế độ D giúp việc lái xe trở nên đơn giản và thoải mái, cho phép bạn tập trung vào việc điều khiển hướng đi và quan sát môi trường xung quanh.
Cần số xe số tự động với các ký hiệu cơ bản P R N D
Các ký hiệu khác trên cần số xe tự động
Ngoài bốn ký hiệu cơ bản P, R, N, D, nhiều mẫu xe số tự động hiện đại còn được trang bị thêm các ký hiệu khác để mang lại trải nghiệm lái đa dạng và tối ưu hơn cho từng điều kiện vận hành. Việc hiểu rõ các ký hiệu trên cần số này giúp người lái tận dụng tối đa khả năng của xe.
M – Manual/Thủ công
Ký hiệu M, viết tắt của “Manual”, cho phép người lái chuyển đổi sang chế độ lái bán tự động. Trong chế độ này, bạn có thể tự mình lên hoặc xuống số bằng cách gạt cần số về phía các ký hiệu “+” (tăng số) hoặc “-” (giảm số). Chế độ M hữu ích khi bạn muốn kiểm soát vòng tua máy, ví dụ như khi lên dốc để giữ sức kéo hoặc khi xuống dốc để sử dụng phanh động cơ, giảm tải cho phanh chân.
S – Sport/Thể thao
Ký hiệu S, viết tắt của “Sport”, biểu thị chế độ lái thể thao. Khi kích hoạt chế độ S, hộp số tự động sẽ giữ các cấp số thấp lâu hơn trước khi chuyển sang số cao, làm tăng vòng tua động cơ và mang lại khả năng tăng tốc nhạy bén hơn. Chế độ này phù hợp khi bạn cần vượt xe hoặc muốn có cảm giác lái mạnh mẽ, phấn khích hơn, tuy nhiên có thể tiêu hao nhiên liệu nhiều hơn so với chế độ D thông thường.
L – Low/Số thấp
Ký hiệu L, viết tắt của “Low”, là chế độ số thấp. Chế độ này thường giới hạn hộp số ở cấp số 1 hoặc 2. Số L được sử dụng hiệu quả khi leo dốc rất cao, đi qua địa hình gồ ghề, hoặc đặc biệt hữu dụng khi xuống dốc dài để tận dụng lực hãm của động cơ, giúp xe di chuyển chậm và an toàn hơn mà không cần rà phanh liên tục.
B – Brake/Hãm tốc
Ký hiệu B, viết tắt của “Brake”, thường xuất hiện trên các dòng xe hybrid hoặc xe điện. Ký hiệu này biểu thị chế độ hãm tốc hoặc tái tạo năng lượng. Khi ở chế độ B, xe sẽ tạo ra lực hãm động cơ mạnh hơn khi bạn nhả chân ga, giúp giảm tốc độ và đồng thời tái tạo năng lượng (ở xe hybrid/điện) hoặc tăng cường phanh động cơ (ở một số xe xăng). Chế độ B tương tự như số L và rất hữu ích khi xuống dốc.
OD – Overdrive/Tăng tốc
Ký hiệu OD, viết tắt của “Overdrive”, biểu thị chế độ cho phép hộp số sử dụng cấp số cao nhất (thường là số cuối cùng hoặc số OD). Chế độ này thường được bật mặc định để tiết kiệm nhiên liệu khi di chuyển trên đường trường hoặc đường cao tốc ở tốc độ ổn định. Nếu cần tăng tốc nhanh hoặc sử dụng phanh động cơ khi xuống dốc, người lái có thể tắt chế độ OD (nếu có nút điều khiển riêng), khiến hộp số không lên cấp số cao nhất.
D1 – Drive 1, D2 – Drive 2
Trên một số mẫu xe hoặc ở những vị trí cụ thể trên cần số, bạn có thể thấy các ký hiệu D1, D2 (hoặc 1, 2). Các ký hiệu này cho phép người lái giới hạn hộp số tự động ở cấp số 1 hoặc số 2. Việc giới hạn số giúp xe có lực kéo mạnh hơn ở tốc độ thấp, phù hợp khi di chuyển trong điều kiện cực kỳ khó khăn như bùn lầy, cát lún, lên/xuống dốc rất hẹp và gắt, hoặc khi cần di chuyển thật chậm trong khu vực đông người.
Ưu và nhược điểm của xe số tự động
Việc lựa chọn giữa xe số tự động và xe số sàn phụ thuộc vào nhu cầu và sở thích cá nhân của mỗi người. Tuy nhiên, xe số tự động ngày càng được ưa chuộng nhờ những ưu điểm vượt trội, dù vẫn tồn tại một số hạn chế nhất định so với người anh em truyền thống của mình.
Một trong những ưu điểm lớn nhất của xe số tự động là sự dễ dàng và thoải mái khi điều khiển. Không có chân côn và việc sang số được thực hiện hoàn toàn tự động giúp người lái giảm bớt thao tác, đặc biệt hữu ích khi di chuyển trong đô thị đông đúc, thường xuyên phải dừng chờ. Việc lái xe trở nên mượt mà hơn, ít bị giật cục do sang số sai thời điểm, tạo cảm giác thư thái hơn trong những chuyến đi dài hoặc di chuyển hàng ngày. Ngoài ra, nguy cơ xe bị chết máy khi dừng đèn đỏ hoặc bò trong kẹt xe cũng gần như không xảy ra trên xe số tự động, điều mà người lái xe số sàn thường phải đối mặt.
Tuy nhiên, xe số tự động cũng có những nhược điểm. Theo truyền thống, xe số tự động thường tiêu hao nhiên liệu nhiều hơn xe số sàn, đặc biệt khi chạy đường dài hoặc ở tốc độ cao. Mặc dù công nghệ hộp số tự động hiện đại, với số cấp ngày càng tăng (ví dụ: 8 cấp, 10 cấp), đã cải thiện đáng kể hiệu quả tiêu thụ nhiên liệu, nhưng trong nhiều trường hợp vẫn khó sánh bằng xe số sàn được vận hành bởi một tài xế giàu kinh nghiệm. Chi phí mua ban đầu và chi phí bảo dưỡng, sửa chữa hộp số tự động cũng thường cao hơn so với hộp số sàn do cấu tạo phức tạp hơn.
Kinh nghiệm lái xe số tự động an toàn
Lái xe số tự động đơn giản hơn, nhưng không có nghĩa là không cần lưu ý gì. Để đảm bảo an toàn cho bản thân và những người xung quanh, đồng thời giữ gìn độ bền cho xe, người lái xe số tự động cần tuân thủ một số nguyên tắc cơ bản.
Một trong những lưu ý quan trọng nhất là chỉ sử dụng duy nhất chân phải để điều khiển cả bàn đạp ga và bàn đạp phanh. Việc sử dụng hai chân (một chân ga, một chân phanh) tiềm ẩn nguy cơ đạp nhầm, dẫn đến tai nạn đáng tiếc, đặc biệt là khi cần phản ứng nhanh trong tình huống khẩn cấp. Hãy tạo thói quen đặt chân trái nghỉ ngơi ở vị trí quy định (footrest) và chỉ dùng chân phải để thao tác ga/phanh.
Thêm vào đó, mỗi khi chuyển ký hiệu trên cần số giữa các chế độ P, R, N, D, hãy đảm bảo bạn đã đạp phanh chân. Thao tác này giúp kiểm soát tốc độ xe và tránh tình trạng xe đột ngột lao về phía trước hoặc phía sau khi bạn nhả phanh. Đặc biệt khi chuyển từ P hoặc N sang D hoặc R, việc giữ phanh là bắt buộc để đảm bảo an toàn tuyệt đối.
Khi xe đang di chuyển trên đường, bạn tuyệt đối không được chuyển cần số về vị trí N (số mo). Như đã giải thích, về số N khi xe đang chạy sẽ làm mất khả năng phanh động cơ, khiến xe trôi tự do, khó kiểm soát tốc độ, đặc biệt nguy hiểm khi xuống dốc hoặc di chuyển ở tốc độ cao. Khả năng xử lý tình huống khẩn cấp cũng bị suy giảm nghiêm trọng.
Cuối cùng, hãy dành thời gian tìm hiểu kỹ các ký hiệu trên cần số và chức năng của các chế độ lái bổ sung (M, S, L, B, v.v.) trên chiếc xe của bạn thông qua sách hướng dẫn sử dụng. Mỗi dòng xe có thể có cách bố trí và ký hiệu hơi khác nhau. Nắm vững kiến thức này giúp bạn vận hành xe hiệu quả, an toàn và tự tin hơn trong mọi điều kiện.
FAQ về xe số tự động
Câu hỏi: Xe số tự động có thực sự tiết kiệm nhiên liệu hơn xe số sàn không?
Trả lời: Theo truyền thống, xe số tự động thường kém tiết kiệm nhiên liệu hơn xe số sàn do cơ chế hoạt động của bộ biến mô. Tuy nhiên, các công nghệ hộp số tự động hiện đại, với số cấp nhiều hơn và các cải tiến kỹ thuật khác, đã thu hẹp đáng kể khoảng cách này. Trong điều kiện giao thông đô thị đông đúc, việc xe số tự động không bị chết máy và sang số mượt mà có thể giúp tối ưu hóa mức tiêu thụ nhiên liệu ở một mức độ nào đó. Tuy nhiên, nhìn chung trên đường trường, xe số sàn được lái bởi người có kinh nghiệm vẫn có khả năng tiết kiệm nhiên liệu tốt hơn.
Câu hỏi: Tôi có thể kéo xe số tự động khi xe bị hỏng không?
Trả lời: Việc kéo xe số tự động cần hết sức cẩn trọng. Kéo xe bằng cách nâng hai bánh trước lên (để bánh sau lăn trên đường) hoặc sử dụng xe kéo chuyên dụng nâng cả bốn bánh là phương pháp an toàn nhất. Kéo xe số tự động với tất cả các bánh xe lăn trên mặt đường có thể gây hư hại nghiêm trọng cho hộp số do các bộ phận bên trong không được bôi trơn đầy đủ khi động cơ không hoạt động. Nếu bắt buộc phải kéo, hãy tham khảo sách hướng dẫn sử dụng của xe để biết giới hạn về tốc độ và quãng đường kéo tối đa.
Câu hỏi: Khi dừng đèn đỏ lâu, tôi có nên về số N hay giữ nguyên số D và đạp phanh?
Trả lời: Cả hai cách đều có thể chấp nhận được tùy thuộc vào thời gian dừng. Nếu dừng rất ngắn (vài giây), giữ số D và đạp phanh là tiện lợi. Nếu dừng lâu hơn (từ 30 giây trở lên), bạn có thể chuyển về số N và kết hợp đạp phanh chân hoặc kéo phanh tay. Điều này giúp giải phóng bộ biến mô, giảm tải cho hệ thống truyền động và động cơ, tạo cảm giác thoải mái hơn cho người lái. Tuy nhiên, quan trọng là phải luôn giữ chân trên bàn đạp phanh hoặc kéo phanh tay khi ở số N để đề phòng xe bị trôi.
_1640600175.png)
Nắm vững các ký hiệu và nguyên lý hoạt động của xe số tự động không chỉ giúp bạn lái xe an toàn và hiệu quả hơn mà còn kéo dài tuổi thọ cho hệ thống truyền động. Hy vọng bài viết này đã cung cấp những thông tin hữu ích cho độc giả của Brixton Việt Nam về loại phương tiện phổ biến này.
