Quy định và mức phạt lỗi xe không chính chủ hiện nay

Xe không chính chủ là cách hiểu phổ biến để chỉ tình trạng người đang sử dụng phương tiện giao thông (xe máy, ô tô) nhưng tên trên giấy đăng ký xe không phải là của họ. Tình trạng này phát sinh chủ yếu do việc mua bán, tặng cho, thừa kế nhưng người sở hữu mới chưa thực hiện thủ tục đăng ký sang tên xe theo quy định của pháp luật. Việc nắm rõ các quy định liên quan là cần thiết để tránh những rắc rối không đáng có.

Bản chất của việc “xe không chính chủ” là gì?

Trong các văn bản pháp luật hiện hành về giao thông đường bộ tại Việt Nam, như Luật Giao thông đường bộ hay các Nghị định xử phạt vi phạm hành chính (Nghị định 100/2019/NĐ-CP, Nghị định 123/2021/NĐ-CP), không có định nghĩa chính thức cho cụm từ “xe không chính chủ“. Đây thực chất là cách gọi thông thường để chỉ hành vi không làm thủ tục đăng ký sang tên xe theo đúng quy định pháp luật khi có sự chuyển quyền sở hữu phương tiện.

Việc xác định một chiếc xe có đang thuộc diện không chính chủ theo quy định hay không thường được thực hiện trong hai trường hợp chính: thông qua công tác đăng ký xe (khi người dân chủ động làm thủ tục) hoặc qua công tác điều tra, giải quyết các vụ tai nạn giao thông. Điều này có nghĩa là, việc bạn mượn xe của người thân, bạn bè để đi lại trong thời gian ngắn thường không bị coi là vi phạm lỗi xe không chính chủ và không bị xử phạt ngay tại thời điểm kiểm tra hành chính thông thường, trừ khi xảy ra sự vụ cần xác minh chủ sở hữu thực tế.

Cảnh sát giao thông kiểm tra giấy tờ liên quan đến đăng ký xe máy

Quy định pháp luật đặt ra thời hạn rõ ràng để thực hiện việc sang tên xe. Cụ thể, trong vòng 30 ngày kể từ thời điểm hoàn tất các giấy tờ chứng minh việc chuyển quyền sở hữu xe (như hợp đồng mua bán, tặng cho, văn bản thừa kế), chủ xe mới có trách nhiệm đến cơ quan đăng ký xe có thẩm quyền để làm thủ tục đăng ký sang tên. Việc chậm trễ hoặc không thực hiện thủ tục này là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng được gọi là xe không chính chủ và có thể bị xử phạt.

Mức xử phạt hành vi không sang tên xe theo quy định

Mức phạt đối với hành vi không làm thủ tục đăng ký sang tên xe khi có sự chuyển quyền sở hữu là một trong những vấn đề được nhiều người quan tâm. Theo quy định tại Nghị định 100/2019/NĐ-CP và Nghị định 123/2021/NĐ-CP, mức phạt được phân định rõ ràng cho từng loại phương tiện và từng đối tượng vi phạm (cá nhân hay tổ chức).

<>Xem Thêm Bài Viết:<>

• Viên sủi rửa kính ô tô: Giải pháp làm sạch hiệu quả
• Chi tiết xe Air Blade 2025 có gì mới nâng cấp
• Nước làm mát động cơ xe máy: Hướng dẫn từ A đến Z
• Quy định độ tuổi lái xe ô tô tại Việt Nam
• Hành Trình Xe Máy Hồ Chí Minh An Toàn, Đầy Thú Vị

Đối với xe máy, xe mô tô và các loại xe tương tự, hành vi không làm thủ tục đăng ký sang tên xe (để chuyển tên chủ xe cũ trong giấy đăng ký sang tên của chủ mới) khi mua bán, tặng cho, phân bổ, điều chuyển, thừa kế sẽ bị xử phạt hành chính. Cụ thể, cá nhân vi phạm sẽ bị phạt tiền từ 400.000 đồng đến 600.000 đồng. Đối với tổ chức vi phạm, mức phạt tiền sẽ cao hơn, từ 800.000 đồng đến 1.200.000 đồng.

Còn đối với các loại phương tiện có giá trị lớn hơn như xe ô tô, xe máy kéo, xe máy chuyên dùng hoặc các loại xe tương tự xe ô tô, mức xử phạt cho hành vi tương tự là nghiêm khắc hơn đáng kể. Cá nhân không làm thủ tục đăng ký sang tên xe sẽ bị phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 4.000.000 đồng. Đối với tổ chức vi phạm quy định này, mức phạt tiền sẽ từ 4.000.000 đồng đến 8.000.000 đồng. Các mức phạt này nhằm tăng cường ý thức tuân thủ pháp luật về đăng ký và quản lý phương tiện giao thông.

Cán bộ cảnh sát giao thông ghi biên bản xử phạt vi phạm không sang tên xe

Thời hạn bắt buộc thực hiện thủ tục sang tên đổi chủ

Việc đăng ký sang tên xe không phải là tùy chọn mà là nghĩa vụ pháp lý của chủ sở hữu mới khi nhận chuyển quyền sở hữu phương tiện. Pháp luật quy định rõ về thời hạn cần thiết để hoàn thành thủ tục này. Theo quy định hiện hành, trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày các giấy tờ chuyển quyền sở hữu xe có hiệu lực pháp luật (ví dụ: ngày công chứng hợp đồng mua bán, ngày nhận thừa kế có giấy tờ xác nhận), người nhận chuyển quyền sở hữu phải đến cơ quan đăng ký xe để làm thủ tục đăng ký sang tên.

Việc tuân thủ thời hạn 30 ngày này là cực kỳ quan trọng. Nếu quá thời hạn mà chủ xe mới vẫn chưa hoàn thành thủ tục sang tên, chiếc xe sẽ rơi vào tình trạng xe không chính chủ theo quan niệm thông thường, và người đang sử dụng có thể đối mặt với việc bị xử phạt hành chính theo các mức đã nêu trên khi cơ quan chức năng phát hiện. Việc thực hiện thủ tục đúng hạn không chỉ giúp tránh phạt mà còn đảm bảo quyền lợi hợp pháp của chủ sở hữu mới đối với tài sản của mình.

Mua bán xe cũ đã qua nhiều đời chủ có được sang tên không?

Thị trường mua bán xe cũ, đặc biệt là xe máy, rất sôi động, và không hiếm trường hợp mua phải xe đã qua nhiều đời chủ mà không có đầy đủ giấy tờ chuyển quyền sở hữu từ các giao dịch trước đó. Nhiều người băn khoăn liệu trong trường hợp này, chiếc xe không chính chủ có thể làm lại thủ tục sang tên để trở thành “chính chủ” hợp pháp được không. Câu trả lời là có, pháp luật hiện hành đã có quy định cho phép giải quyết tình trạng này, dù quy trình có thể phức tạp hơn.

Theo Thông tư 24/2023/TT-BCA quy định về cấp, thu hồi đăng ký, biển số xe cơ giới, người đang sử dụng xe không chính chủ (đặc biệt là xe đã qua nhiều lần chuyển quyền sở hữu nhưng không có giấy tờ chứng minh) vẫn có thể làm thủ tục đăng ký sang tên. Người sử dụng cần đến cơ quan đang quản lý hồ sơ đăng ký của chiếc xe đó để làm thủ tục thu hồi đăng ký và biển số cũ, sau đó tiến hành đăng ký sang tên tại nơi mình đang cư trú. Trường hợp cơ quan quản lý hồ sơ và nơi cư trú là một thì không cần làm thủ tục thu hồi riêng.

Khi tiếp nhận hồ sơ, cơ quan đăng ký xe sẽ tiến hành xác minh thông tin, đồng thời niêm yết công khai trên cổng thông tin điện tử của Bộ Công an và tại trụ sở cơ quan trong vòng 30 ngày. Mục đích của việc này là để kiểm tra xem có tranh chấp, khiếu kiện nào liên quan đến chiếc xe hay không. Sau thời hạn niêm yết (30 ngày), nếu không có bất kỳ tranh chấp nào xảy ra, người đang sử dụng chiếc xe không chính chủ đó sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính vì hành vi không làm thủ tục đăng ký sang tên theo quy định trong quá khứ. Chỉ sau khi hoàn thành nghĩa vụ nộp phạt, cơ quan đăng ký xe mới tiến hành giải quyết thủ tục đăng ký sang tên xe cho người đang sử dụng.

Hướng dẫn chi tiết thủ tục sang tên xe máy hiện nay

Để thực hiện việc đăng ký sang tên xe máy một cách thuận lợi và đúng quy định pháp luật, người dân cần tuân thủ quy trình và chuẩn bị đầy đủ các giấy tờ cần thiết. Thủ tục này bao gồm hai giai đoạn chính: thủ tục thu hồi đăng ký, biển số xe cũ (thường do bên bán hoặc người sử dụng hiện tại thực hiện) và thủ tục đăng ký sang tên xe mới (do người mua hoặc người sử dụng hiện tại thực hiện).

Chuẩn bị đầy đủ giấy tờ cần thiết

Việc chuẩn bị hồ sơ đầy đủ là bước quan trọng đầu tiên để đảm bảo quá trình sang tên xe máy diễn ra nhanh chóng. Đối với giao dịch mua bán xe, người bán cần chuẩn bị bản gốc giấy chứng nhận đăng ký xe và các giấy tờ tùy thân như căn cước công dân hoặc hộ chiếu. Người mua cũng cần xuất trình căn cước công dân hoặc hộ chiếu. Quan trọng nhất là giấy tờ chứng minh việc chuyển quyền sở hữu xe, thông thường là hợp đồng mua bán, tặng cho hoặc văn bản chuyển quyền sở hữu khác đã được công chứng hoặc chứng thực theo quy định pháp luật. Trong trường hợp người bán ủy quyền cho người khác thực hiện giao dịch, cần có hợp đồng ủy quyền đã được công chứng.

Hồ sơ cần thiết cho thủ tục thu hồi đăng ký và biển số xe (áp dụng cho bên bán hoặc người đang sử dụng trong trường hợp xe không chính chủ qua nhiều đời chủ) bao gồm tờ khai thu hồi đăng ký, biển số xe, giấy tờ tùy thân của chủ xe, 02 bản cà số máy, số khung xe, giấy chứng nhận đăng ký xe bản gốc, biển số xe cũ, và bản sao chứng từ liên quan đến việc chuyển quyền sở hữu xe. Đối với thủ tục đăng ký sang tên xe mới (do bên mua hoặc người đang sử dụng thực hiện), hồ sơ gồm tờ khai đăng ký xe, giấy tờ tùy thân của chủ xe mới, chứng từ chuyển quyền sở hữu xe (như hợp đồng mua bán công chứng), chứng từ nộp lệ phí trước bạ, và giấy chứng nhận thu hồi đăng ký, biển số xe từ bước trước.

Chi phí liên quan khi thực hiện sang tên xe máy

Khi tiến hành sang tên xe máy, người mua (người đứng tên giấy chứng nhận đăng ký xe mới) có nghĩa vụ nộp lệ phí trước bạ cho cơ quan nhà nước. Đây là khoản chi phí bắt buộc để hoàn tất thủ tục pháp lý chuyển quyền sở hữu tài sản. Số tiền lệ phí trước bạ cần nộp được tính theo công thức: Lệ phí trước bạ = Mức thu lệ phí theo tỷ lệ % x Giá trị tài sản tính lệ phí trước bạ.

Trong công thức này, giá trị tài sản (chiếc xe máy cũ) để tính lệ phí trước bạ không phải là giá giao dịch thực tế giữa người mua và người bán, mà được xác định dựa trên giá trị xe mới cùng loại tại thời điểm tính lệ phí, sau đó trừ đi phần giá trị hao mòn theo thời gian sử dụng. Tỷ lệ phần trăm giá trị hao mòn (khấu hao) của xe máy cũ được quy định cụ thể, phụ thuộc vào thời gian xe đã được sử dụng. Ví dụ, xe sử dụng dưới 1 năm có tỷ lệ khấu hao thấp (giá trị còn lại cao hơn) so với xe đã sử dụng trên 10 năm (tỷ lệ khấu hao cao, giá trị còn lại thấp hơn).

Tập hồ sơ giấy tờ chuẩn bị cho quy trình chuyển quyền sở hữu xe máy

Mức thu lệ phí trước bạ áp dụng cho xe máy cũ thông thường là 1% trên giá trị tính lệ phí trước bạ đã được giảm trừ hao mòn. Tuy nhiên, có một số trường hợp ngoại lệ về mức phí này. Nếu chiếc xe máy đã được kê khai và nộp lệ phí trước bạ ở mức 2% trước đây, khi chuyển nhượng cho cá nhân tại các thành phố trực thuộc Trung ương (Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ), mức lệ phí trước bạ phải nộp sẽ là 5%. Ngược lại, nếu chiếc xe đã từng nộp lệ phí trước bạ ở mức 5% (tại các thành phố lớn), thì ở những lần chuyển nhượng tiếp theo, mức đóng sẽ là 1% trên giá trị tính lệ phí. Bạn có thể nộp lệ phí trước bạ trực tuyến hoặc tại các Chi cục Thuế trên địa bàn cư trú.

Các bước thực hiện thủ tục thu hồi và đăng ký sang tên

Theo quy định mới nhất, trước khi người mua có thể đăng ký sang tên xe, chủ xe cũ hoặc người đang sử dụng xe không chính chủ phải thực hiện thủ tục thu hồi giấy chứng nhận đăng ký xe và biển số xe cũ.

Bước 1 (Thủ tục thu hồi): Chủ xe (hoặc người được ủy quyền hợp pháp) kê khai thông tin vào tờ khai thu hồi đăng ký, biển số xe trực tuyến hoặc tại cơ quan đăng ký xe, sau đó nộp hồ sơ đầy đủ đã chuẩn bị cho cơ quan này. Nếu hồ sơ hợp lệ, cơ quan đăng ký xe sẽ cấp giấy chứng nhận thu hồi đăng ký, biển số xe cho chủ xe. Giấy này là chứng từ quan trọng để bên mua hoàn tất thủ tục tiếp theo.

Bước 2 (Thủ tục đăng ký sang tên): Người mua (chủ xe mới) kê khai thông tin vào tờ khai đăng ký xe, mang xe đến cơ quan đăng ký xe để kiểm tra thực tế (đối chiếu số máy, số khung). Sau đó, nộp toàn bộ hồ sơ đăng ký sang tên đã chuẩn bị (bao gồm cả giấy chứng nhận thu hồi từ bước 1) cho cơ quan đăng ký xe.

Bước 3 (Cấp biển số và giấy hẹn): Sau khi kiểm tra thực tế xe và hồ sơ đăng ký sang tên đảm bảo hợp lệ, cơ quan đăng ký xe sẽ tiến hành cấp biển số mới cho chủ xe nếu thuộc trường hợp được cấp biển số theo quy định (biển số định danh). Chủ xe sẽ nhận được giấy hẹn trả kết quả đăng ký xe và nộp lệ phí đăng ký xe.

Bước 4 (Nhận kết quả): Theo giấy hẹn, chủ xe đến cơ quan đăng ký xe để nhận giấy chứng nhận đăng ký xe mới mang tên mình. Biển số xe (nếu được cấp mới) cũng sẽ được bàn giao tại đây. Với giấy chứng nhận đăng ký xe mới, chiếc xe đã chính thức được sang tên thành công và người sử dụng đã trở thành chủ sở hữu hợp pháp được ghi nhận trên giấy tờ, không còn trong tình trạng xe không chính chủ.

FAQ về xe không chính chủ

• Xe mượn của người khác để đi có bị coi là xe không chính chủ và bị phạt không?
  Không. Lỗi không làm thủ tục đăng ký sang tên chỉ xảy ra khi có sự chuyển quyền sở hữu (mua bán, tặng cho, thừa kế) mà không làm thủ tục. Việc mượn xe để đi lại không bị phạt, trừ khi xảy ra tai nạn và cơ quan điều tra cần xác minh chủ sở hữu hợp pháp.

• Tôi mua xe cũ đã qua nhiều đời chủ và không có giấy tờ mua bán từ chủ đầu tiên, làm sao để sang tên?
  Theo Thông tư 24/2023/TT-BCA, bạn vẫn có thể làm thủ tục sang tên tại cơ quan quản lý hồ sơ xe hoặc nơi cư trú. Cơ quan đăng ký sẽ xác minh, niêm yết công khai trong 30 ngày. Nếu không có tranh chấp, bạn sẽ bị xử phạt hành chính vì đã không làm thủ tục sang tên trước đó, sau đó mới được hoàn tất việc đăng ký sang tên.

• Thời hạn tối đa để thực hiện thủ tục đăng ký sang tên xe sau khi mua bán là bao lâu?
  Trong vòng 30 ngày kể từ ngày làm giấy tờ chuyển quyền sở hữu xe có hiệu lực pháp luật.

• Chi phí sang tên xe máy gồm những loại nào?
  Chi phí chủ yếu là lệ phí trước bạ, được tính dựa trên giá trị còn lại của xe tại thời điểm sử dụng và tỷ lệ phần trăm quy định (thường là 1%, có trường hợp ngoại lệ 5% tại thành phố lớn). Ngoài ra còn có một khoản nhỏ lệ phí đăng ký xe khi nhận giấy chứng nhận đăng ký xe và biển số mới.

Việc hiểu rõ và tuân thủ các quy định về đăng ký sang tên xe là điều vô cùng quan trọng để tránh rơi vào tình trạng xe không chính chủ, từ đó tránh bị xử phạt hành chính và đảm bảo đầy đủ quyền lợi, nghĩa vụ của chủ sở hữu hợp pháp. Tại Brixton Việt Nam, chúng tôi mong muốn cung cấp những thông tin hữu ích giúp người đam mê xe máy nắm vững các quy định liên quan, đảm bảo trải nghiệm sử dụng xe luôn an toàn và hợp pháp.