Cháy pin xe điện là một sự cố nguy hiểm tiềm ẩn, có thể gây hậu quả nghiêm trọng về tài sản và an toàn con người. Việc trang bị kiến thức về nguyên nhân và các biện pháp xử lý, phòng ngừa là vô cùng cần thiết để đảm bảo an toàn khi sử dụng phương tiện giao thông xanh này.
Hiểu rõ các nguyên nhân gây cháy pin xe điện
Sự cố cháy nổ liên quan đến pin hoặc ắc quy xe điện thường bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm các vấn đề kỹ thuật, môi trường xung quanh hoặc việc sử dụng không đúng cách. Việc nắm vững những nguyên nhân cốt lõi này không chỉ giúp người dùng chủ động phòng tránh rủi ro mà còn nâng cao đáng kể độ an toàn trong quá trình vận hành và di chuyển hàng ngày.
Ảnh hưởng từ thiết bị và quy trình sạc xe
Quá trình sạc là thời điểm pin xe điện hoặc ắc quy dễ gặp sự cố nhất nếu không được thực hiện đúng cách. Một số nguyên nhân chính liên quan đến thiết bị và môi trường sạc có thể dẫn đến nguy cơ cháy nổ đáng kể.
Khi pin đã nạp đầy dung lượng nhưng vẫn tiếp tục được kết nối với nguồn điện, hiện tượng quá sạc xảy ra. Tình trạng này khiến nhiệt lượng tích tụ bên trong pin tăng cao đột ngột. Nhiệt độ quá mức không chỉ làm suy giảm nghiêm trọng tuổi thọ và hiệu suất của pin về lâu dài mà còn là yếu tố hàng đầu dẫn đến nguy cơ bốc cháy hoặc thậm chí là phát nổ trong những trường hợp cực đoan.
Việc sử dụng bộ sạc không chính hãng, không tương thích với loại pin hoặc ắc quy của xe cũng là một nguyên nhân phổ biến. Bộ sạc sai chuẩn có thể cung cấp điện áp hoặc dòng điện không ổn định, vượt quá giới hạn cho phép của pin. Điều này gây ra tình trạng quá tải, làm nóng pin nhanh chóng, hoặc dẫn đến các sự cố về mạch điện bên trong như đoản mạch, từ đó tăng nguy cơ cháy nổ lên mức báo động.
Dây sạc hoặc ổ cắm bị hư hỏng, lớp vỏ cách điện bị nứt, hở, hoặc ổ cắm bị ẩm ướt do tiếp xúc với nước hoặc độ ẩm cao là những yếu tố tiềm ẩn nguy cơ rò rỉ dòng điện. Dòng điện bị rò rỉ có thể tạo ra tia lửa điện khi tiếp xúc với các vật liệu dẫn điện hoặc dễ cháy xung quanh, dẫn đến chập cháy ngay tại vị trí sạc, đe dọa an toàn cho người và tài sản.
<>Xem Thêm Bài Viết:<>- Tất Tần Tật Về Hộp Tỳ Tay Ô Tô
- Bổ Máy Xe Ô Tô: Hiểu Rõ Từ A Đến Z và Kinh Nghiệm Mua Xe
- Nâng Tầm Nội Thất: Giải Pháp Đổi Màu Xe Toyota Innova
- Khám Phá Loa Ô Tô Mic-Precision Seri 5 Cao Cấp
- Tìm Hiểu Các Mẫu Xe Tay Ga Cho Nam Nổi Bật
Môi trường sạc đóng vai trò quan trọng. Khi sạc pin ở những nơi có nhiệt độ quá cao, chẳng hạn như đặt xe gần các nguồn nhiệt lớn như bếp, lò sưởi, hoặc phơi trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời gay gắt, nhiệt độ môi trường sẽ cộng hưởng làm nhiệt độ của pin tăng lên nhanh chóng. Nhiệt độ pin vượt ngưỡng an toàn có thể kích hoạt các phản ứng hóa học không kiểm soát bên trong, dẫn đến hiện tượng thoát nhiệt (thermal runaway) và gây cháy nổ.
Sạc pin xe điện sai cách có thể gây quá nhiệt, dẫn đến cháy nổ
Lỗi kỹ thuật bên trong pin hoặc ắc quy
Ngoài các vấn đề liên quan đến sạc, chính bản thân pin xe điện hoặc ắc quy cũng có thể là nguồn gốc gây cháy nổ do các lỗi kỹ thuật nội tại hoặc tình trạng xuống cấp sau một thời gian sử dụng.
Khi pin hoặc ắc quy đã cũ, xuống cấp nghiêm trọng hoặc gặp phải các trục trặc kỹ thuật bên trong mà mắt thường khó nhận biết, khả năng quản lý dòng điện và nhiệt độ bị suy giảm đáng kể. Các tế bào pin bị chai, mất cân bằng điện áp giữa các cell, hoặc các kết nối bên trong bị lỏng có thể dẫn đến hiện tượng nóng lên bất thường trong quá trình sạc hoặc xả điện. Nhiệt độ tăng cao vượt quá giới hạn cho phép là một yếu tố nguy hiểm, làm tăng đáng kể nguy cơ bốc cháy.
Lỗi sản xuất cũng là một nguyên nhân không thể bỏ qua. Việc sử dụng các linh kiện kém chất lượng ngay từ đầu, hoặc quy trình lắp ráp không tuân thủ đúng tiêu chuẩn kỹ thuật có thể tạo ra các điểm yếu bên trong bộ pin. Ví dụ, lớp cách điện giữa các cell pin quá mỏng, các mối hàn không chắc chắn, hoặc sự tồn tại của các tạp chất trong vật liệu pin đều có thể gây ra hiện tượng đoản mạch nội bộ. Đoản mạch là nguyên nhân trực tiếp và cực kỳ nguy hiểm dẫn đến tăng nhiệt đột ngột và gây cháy nổ pin.
Việc sử dụng pin hoặc ắc quy không rõ nguồn gốc, chất lượng thấp, đã qua sửa chữa không chuyên nghiệp hoặc không có chứng nhận an toàn là một rủi ro lớn. Những loại pin này thường không được kiểm soát chất lượng chặt chẽ, có thể thiếu các tính năng an toàn cơ bản như hệ thống quản lý pin (BMS) hiệu quả, hoặc sử dụng vật liệu không đạt chuẩn. Độ an toàn khi xe hoạt động với loại pin này bị giảm đi đáng kể, tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ cao hơn rất nhiều so với pin chính hãng, đạt tiêu chuẩn.
Lỗi kỹ thuật pin xe điện tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ
Tác động từ yếu tố môi trường và sử dụng
Bên cạnh các vấn đề nội tại, pin xe điện còn có thể gặp sự cố nghiêm trọng do những tác động tiêu cực từ môi trường bên ngoài hoặc thói quen sử dụng xe không đúng cách. Những yếu tố này có thể làm tăng nguy cơ cháy nổ nếu không được kiểm soát và xử lý kịp thời.
Một va chạm mạnh trong quá khứ, dù là tai nạn giao thông hay chỉ đơn giản là va đập vào chướng ngại vật, có thể gây tổn thương vật lý nghiêm trọng cho bộ pin hoặc ắc quy. Va chạm có thể làm biến dạng vỏ pin, gây nứt vỡ cấu trúc bên trong, làm đứt gãy các kết nối, hoặc thậm chí gây rò rỉ hóa chất điện giải. Những tổn thương này rất nguy hiểm vì chúng có thể dẫn đến đoản mạch nội bộ hoặc kích hoạt các phản ứng hóa học không mong muốn, làm tăng nhiệt độ pin và tiềm ẩn nguy cơ cháy.
Hiện tượng thoát nhiệt (thermal runaway) là một chu kỳ phản hồi tích cực, nơi nhiệt độ tăng lên dẫn đến phản ứng hóa học nhanh hơn, tạo ra nhiều nhiệt hơn nữa, và cứ thế tiếp diễn. Pin hoặc ắc quy có thể bị quá nóng do nhiều lý do, bao gồm sạc quá lâu vượt thời gian khuyến nghị, sử dụng xe trong môi trường có nhiệt độ xung quanh cực cao, hoặc do dòng điện nạp/xả không ổn định do lỗi hệ thống sạc hoặc lỗi BMS. Khi nhiệt độ vượt ngưỡng tới hạn của vật liệu pin, phản ứng thoát nhiệt có thể bắt đầu và rất khó kiểm soát, dẫn đến cháy hoặc nổ.
Sử dụng xe không đúng cách, vượt quá khả năng thiết kế của xe và pin, cũng là một nguyên nhân gây nguy hiểm. Việc thường xuyên chở quá tải trọng cho phép, hoặc chạy xe liên tục với tốc độ cao trong thời gian dài mà không cho pin có thời gian làm mát, có thể khiến pin hoặc ắc quy phải hoạt động vượt công suất thiết kế. Tình trạng quá tải này không chỉ làm giảm đáng kể tuổi thọ của pin do chu kỳ xả sâu và tăng nhiệt liên tục mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây quá nhiệt cục bộ, làm suy yếu các thành phần bên trong và tăng khả năng xảy ra sự cố cháy nổ.
Tác động ngoại cảnh khiến pin xe điện dễ bị quá tải và cháy nổ
Hành động khẩn cấp khi phát hiện cháy pin xe điện
Khi đối mặt với tình huống cháy pin xe điện, phản ứng nhanh chóng và đúng cách là yếu tố then chốt để giảm thiểu thiệt hại và bảo vệ an toàn cho bản thân cùng những người xung quanh. Giữ bình tĩnh là điều quan trọng nhất trước khi thực hiện bất kỳ hành động nào.
Ngay khi phát hiện khói, mùi khét bất thường hoặc nhìn thấy ngọn lửa bùng lên từ khu vực pin hoặc ắc quy, ưu tiên hàng đầu là đảm bảo an toàn cá nhân và những người có mặt gần đó. Nhanh chóng di chuyển bản thân và mọi người ra khỏi khu vực nguy hiểm. Cố gắng tạo khoảng cách an toàn tối thiểu là 10 mét so với chiếc xe đang cháy, bởi pin bị cháy có thể giải phóng khí độc và có nguy cơ phát nổ.
Nếu tình hình cho phép và việc di chuyển xe không gây nguy hiểm thêm (ví dụ: xe đang ở khu vực trống vắng), hãy cố gắng cách ly chiếc xe đang cháy. Nếu xe đang ở gần các vật liệu dễ bắt lửa như cây cối, xăng, dầu, hoặc các phương tiện khác, việc đẩy xe ra xa (nếu an toàn) sẽ giúp ngăn chặn ngọn lửa lan rộng, giảm thiểu thiệt hại trên diện rộng. Tuy nhiên, tuyệt đối không mạo hiểm tính mạng để di chuyển xe khi ngọn lửa đã bùng phát lớn.
Sau khi đã đảm bảo an toàn cá nhân và cách ly khu vực nếu có thể, việc cần làm ngay lập tức là gọi cho lực lượng cứu hỏa chuyên nghiệp. Liên hệ số điện thoại khẩn cấp 114 để báo cáo sự việc, cung cấp thông tin chính xác về vị trí và tình trạng đám cháy. Lực lượng cứu hỏa được trang bị kiến thức, kỹ năng và thiết bị chuyên dụng để xử lý hiệu quả các đám cháy phức tạp, đặc biệt là đám cháy liên quan đến pin lithium-ion.
Trong khi chờ đợi lực lượng cứu hỏa đến, nếu bạn có sẵn các phương tiện chữa cháy phù hợp và đã được huấn luyện sử dụng, bạn có thể áp dụng các phương pháp dập cháy thích hợp. Tuy nhiên, điều này chỉ nên thực hiện nếu bạn tự tin vào khả năng của mình và tình huống cho phép, không đặt bản thân vào nguy hiểm không đáng có. Việc sử dụng sai loại chất chữa cháy có thể làm tình hình trầm trọng thêm.
Phương pháp xử lý đám cháy pin xe điện hiệu quả
Việc dập tắt đám cháy do pin xe điện đòi hỏi phương pháp phù hợp, đặc biệt là với pin lithium-ion, loại pin phổ biến trên nhiều mẫu xe hiện đại. Có một số cách tiếp cận có thể được áp dụng để kiểm soát ngọn lửa, tuy nhiên hiệu quả và tính an toàn của mỗi phương pháp là khác nhau.
Sử dụng bình chữa cháy chuyên dụng
Đối với các đám cháy liên quan đến pin lithium-ion, bình chữa cháy chuyên dụng là lựa chọn tối ưu nhất. Những loại bình này chứa các chất chữa cháy được thiết kế đặc biệt để kiểm soát và làm mát các phản ứng hóa học diễn ra bên trong pin lithium đang cháy. Chúng hoạt động bằng cách cô lập nguồn nhiệt, ngăn chặn chu kỳ phản ứng thoát nhiệt và giảm nguy cơ tái bùng phát hoặc phát nổ.
Các loại bình chữa cháy hiệu quả cho đám cháy pin lithium thường sử dụng công nghệ gốc nước đặc biệt hoặc các hợp chất hóa học tiên tiến. Ví dụ, các loại bình sử dụng công nghệ nước và foam có khả năng làm mát cực nhanh và tạo lớp màng ngăn cách oxy. Các loại khác sử dụng công nghệ bọc phân tử (như F500 EA) có thể dập tắt đám cháy nhanh chóng và ngăn chặn khói độc hại phát sinh. Việc lựa chọn bình chữa cháy phù hợp với loại đám cháy (đám cháy kim loại loại D hoặc đám cháy đặc thù của pin lithium) là rất quan trọng.
Cách sử dụng bình chữa cháy chuyên dụng bao gồm các bước cơ bản. Đầu tiên, cần xác định chính xác vị trí bộ pin đang bốc cháy. Tiếp theo, giữ bình chữa cháy thẳng đứng, tháo chốt an toàn. Hướng vòi phun trực tiếp vào khu vực pin đang cháy. Nhấn cò bình và phun liên tục, bao phủ toàn bộ khu vực cháy cho đến khi ngọn lửa tắt hoàn toàn. Sau khi ngọn lửa đã được kiểm soát, tiếp tục theo dõi nhiệt độ của pin và có thể sử dụng thêm chất làm mát nếu cần để ngăn ngừa đám cháy bùng phát trở lại do nhiệt dư.
Điều cần đặc biệt lưu ý là không phải tất cả các loại bình chữa cháy thông thường đều hiệu quả với đám cháy pin lithium. Bình chữa cháy bột khô (loại ABC hoặc BC) có thể không có khả năng làm mát đủ sâu vào bên trong các tế bào pin, dẫn đến đám cháy vẫn âm ỉ và có thể bùng phát lại. Nước thông thường khi tiếp xúc trực tiếp với pin lithium đang cháy có thể gây ra phản ứng hóa học mạnh, tạo ra khí hydro dễ cháy và làm đám cháy trở nên dữ dội hơn hoặc gây nổ. Do đó, ưu tiên sử dụng bình chữa cháy được chứng nhận cho đám cháy pin lithium hoặc chờ lực lượng cứu hỏa chuyên nghiệp.
Sử dụng bình chữa cháy chuyên dụng cho đám cháy ắc quy xe điện
Dập lửa bằng cát khô
Trong trường hợp không có sẵn bình chữa cháy chuyên dụng hoặc nước, cát khô có thể được xem xét như một biện pháp tạm thời để kiểm soát đám cháy do pin xe điện. Cát khô hoạt động bằng cách cô lập nguồn cháy với oxy trong không khí, một yếu tố cần thiết để duy trì ngọn lửa. Việc phủ một lượng lớn cát lên đám cháy sẽ tạo ra một lớp vật liệu dày đặc, ngăn chặn oxy tiếp cận với pin đang cháy, từ đó làm giảm cường độ của đám cháy hoặc dập tắt nó.
Để dập lửa bằng cát khô một cách hiệu quả, trước tiên, nếu có thể và an toàn, hãy nghiêng hoặc làm đổ chiếc xe để phần bộ pin tiếp xúc trực tiếp với mặt đất. Điều này giúp bạn tiếp cận dễ dàng hơn để phủ cát và đảm bảo cát bao phủ toàn bộ khu vực đang cháy, nâng cao hiệu quả khống chế ngọn lửa.
Sử dụng một lượng cát khô đủ lớn là yếu tố quyết định. Nhanh chóng đổ cát phủ kín hoàn toàn khu vực bộ pin đang bốc cháy. Mục tiêu là tạo ra một lớp cát dày, cách ly hoàn toàn nguồn cháy với môi trường không khí bên ngoài. Điều này sẽ giúp ngăn chặn ngọn lửa tiếp tục bùng phát do thiếu oxy.
Sau khi ngọn lửa đã yếu đi hoặc dường như đã tắt, điều quan trọng là không được chủ quan. Pin lithium-ion có thể cháy âm ỉ bên trong trong một thời gian dài. Do đó, cần tiếp tục bổ sung thêm cát để duy trì lớp phủ dày, đảm bảo ngọn lửa không thể bùng phát trở lại. Liên tục theo dõi sát khu vực này ít nhất 30 phút hoặc cho đến khi lực lượng cứu hỏa đến để xử lý triệt để.
Những lưu ý quan trọng khi sử dụng cát khô là tuyệt đối không sử dụng cát ẩm hoặc pha lẫn nước. Như đã đề cập, nước có thể phản ứng nguy hiểm với pin lithium đang cháy. Ngoài ra, phương pháp dùng cát khô đòi hỏi một lượng cát rất lớn, thường là từ vài chục kilôgam trở lên, để có thể bao phủ hiệu quả toàn bộ bộ pin đang cháy, đặc biệt nếu ngọn lửa đã lan rộng. Phương pháp này có hiệu quả tốt nhất trong việc ngăn chặn cháy lan và kiểm soát tạm thời, nhưng có thể không dập tắt hoàn toàn nhiệt độ bên trong pin đang phản ứng.
Sử dụng cát khô để cô lập nguồn nhiệt khi pin xe điện cháy
Biện pháp chủ động phòng tránh nguy cơ cháy pin xe điện
Phòng ngừa luôn là biện pháp tốt nhất để đảm bảo an toàn, đặc biệt khi sử dụng xe điện. Việc tuân thủ các quy tắc an toàn cơ bản trong quá trình sử dụng, bảo quản, sạc pin và bảo dưỡng xe định kỳ sẽ giảm thiểu đáng kể nguy cơ cháy pin xe điện và các sự cố liên quan khác.
Sử dụng xe điện đúng cách theo hướng dẫn của nhà sản xuất là nền tảng quan trọng để bảo vệ bộ pin và các thành phần điện khác của xe. Tuyệt đối tránh chở quá tải trọng cho phép, vì điều này buộc động cơ và bộ pin phải hoạt động với công suất cao hơn bình thường, gây quá nhiệt và suy giảm tuổi thọ. Không đi xe qua các khu vực ngập nước sâu, bởi nước có thể xâm nhập vào hệ thống điện, gây đoản mạch hoặc ăn mòn các kết nối, dẫn đến nguy cơ chập cháy nguy hiểm. Tự ý can thiệp, sửa đổi hệ thống điện hoặc bộ pin mà không có kiến thức chuyên môn cũng là một hành động cực kỳ rủi ro, có thể phá vỡ cấu trúc an toàn sẵn có.
Sạc pin đúng cách và lựa chọn địa điểm sạc an toàn là hai yếu tố then chốt để phòng ngừa sự cố. Luôn sử dụng bộ sạc chính hãng được cung cấp kèm theo xe hoặc bộ sạc tương thích, có chứng nhận an toàn rõ ràng. Tuyệt đối tránh sử dụng các bộ sạc trôi nổi, không rõ nguồn gốc. Nên đợi pin nguội bớt sau khi sử dụng xe trước khi bắt đầu sạc, tránh sạc ngay khi pin còn nóng. Tránh sạc quá thời gian khuyến nghị của nhà sản xuất, đặc biệt là sạc qua đêm mà không có cơ chế tự ngắt hoặc giám sát. Chọn nơi sạc pin thoáng mát, khô ráo, tránh xa các vật liệu dễ cháy như giấy, vải, hóa chất. Không sạc ở nơi có nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp.
Kiểm tra và bảo dưỡng xe điện định kỳ là biện pháp hiệu quả để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường của bộ pin và hệ thống điện. Thường xuyên kiểm tra bên ngoài bộ pin xem có dấu hiệu phồng rộp, nứt vỡ vỏ, rò rỉ chất lỏng hay không. Kiểm tra các dây dẫn, kết nối xem có bị sờn, đứt, lỏng lẻo hoặc có mùi khét không. Nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu đáng ngờ nào, hãy ngừng sử dụng và sạc xe ngay lập tức. Đưa xe đến các trung tâm bảo dưỡng uy tín, có kỹ thuật viên chuyên nghiệp để được kiểm tra, đánh giá tình trạng pin và hệ thống điện một cách chính xác. Việc thay thế pin hoặc các bộ phận bị hư hỏng bằng linh kiện chính hãng, đạt chuẩn sẽ giúp xe vận hành ổn định và an toàn hơn rất nhiều, giảm thiểu nguy cơ cháy nổ do lỗi kỹ thuật hoặc xuống cấp.
Phòng tránh cháy pin xe điện bằng cách sạc và sử dụng đúng cách
Các câu hỏi thường gặp về an toàn pin/ắc quy xe điện
Người dùng xe điện thường có nhiều băn khoăn về cách sử dụng, bảo quản và xử lý các tình huống liên quan đến an toàn của pin hoặc ắc quy. Dưới đây là giải đáp cho một số câu hỏi phổ biến nhằm cung cấp thêm thông tin hữu ích.
Pin lithium cháy có dập được không?
Đám cháy liên quan đến pin xe điện, đặc biệt là pin lithium-ion, được đánh giá là loại đám cháy khó dập tắt bởi nó liên quan đến phản ứng hóa học bên trong các tế bào pin. Phản ứng này tạo ra nhiệt lượng rất lớn, có thể đạt tới 1000°C, và bản thân vật liệu lithium có thể phản ứng dữ dội với nước, tạo ra khí hydro dễ cháy và làm đám cháy bùng lên mạnh hơn hoặc gây nổ. Tuy nhiên, không phải là không có cách dập. Các phương pháp hiệu quả nhất thường sử dụng các chất chữa cháy đặc biệt hoặc kỹ thuật cô lập.
Các bình chữa cháy chuyên dụng được thiết kế riêng cho đám cháy pin lithium-ion là lựa chọn tốt nhất. Những bình này chứa các hóa chất có khả năng làm mát sâu vào cấu trúc pin, ngăn chặn phản ứng thoát nhiệt và cô lập nguồn cháy. Ví dụ, các loại bình sử dụng công nghệ nước đặc biệt hoặc các chất lỏng chữa cháy tiên tiến như F500 EA có thể làm mát pin xuống dưới 60°C và dập tắt ngọn lửa trong vài phút.
Trong trường hợp không có bình chuyên dụng, cát khô có thể được sử dụng để cô lập đám cháy. Phủ một lượng lớn cát khô lên toàn bộ bộ pin sẽ ngăn chặn oxy tiếp xúc, giúp kiểm soát tạm thời ngọn lửa và ngăn cháy lan. Tuy nhiên, phương pháp này không làm mát pin hiệu quả, và đám cháy có thể âm ỉ bên trong. Nước chỉ nên được sử dụng bởi lực lượng cứu hỏa chuyên nghiệp, họ có kỹ thuật phun sương hoặc sử dụng lượng nước lớn từ xa để làm mát tổng thể mà giảm thiểu rủi ro phản ứng.
Quan trọng là không sử dụng các loại bình chữa cháy thông thường như bình bột khô hoặc CO2, vì chúng không hiệu quả với đám cháy kim loại và pin lithium, thậm chí có thể gây nguy hiểm hơn. Luôn gọi ngay số 114 để lực lượng cứu hỏa đến xử lý. Trong lúc chờ đợi, hãy cách ly xe khỏi các vật liệu dễ cháy xung quanh để tránh tình trạng cháy lan, gây thiệt hại lớn hơn.
Pin xe điện có nổ khi đang sạc không?
Nguy cơ pin hoặc ắc quy xe điện phát nổ trong quá trình sạc là có tồn tại nhưng nhìn chung xác suất xảy ra là khá thấp, đặc biệt với các sản phẩm chất lượng cao và được sử dụng đúng cách. Tuy nhiên, nguy cơ này tăng lên đáng kể khi có các yếu tố bất lợi.
Pin kém chất lượng, không rõ nguồn gốc hoặc không phải hàng chính hãng là nguyên nhân hàng đầu. Những loại pin này thường không được kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt, có thể chứa lỗi sản xuất, sử dụng vật liệu không đạt chuẩn an toàn, hoặc thiếu các cơ chế bảo vệ cần thiết. Tương tự, việc sử dụng bộ sạc không tương thích, sạc quá lâu vượt quá dung lượng pin, hoặc sạc trong môi trường có nhiệt độ quá cao (thường trên 40°C) đều làm tăng áp lực và nhiệt độ bên trong pin, tiềm ẩn nguy cơ nghiêm trọng.
Hệ thống quản lý pin (BMS) đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc đảm bảo an toàn khi sạc. BMS theo dõi điện áp, dòng điện và nhiệt độ của từng tế bào pin, điều chỉnh quá trình sạc để tránh quá tải, quá nhiệt, và ngắn mạch. Nếu BMS bị lỗi hoặc không hoạt động hiệu quả, các cơ chế bảo vệ này sẽ bị vô hiệu hóa, làm tăng đáng kể nguy cơ quá nhiệt dẫn đến cháy hoặc nổ.
Thực tế cho thấy các vụ nổ pin xe điện khi sạc rất hiếm gặp, đặc biệt là đối với các dòng xe từ các thương hiệu uy tín sử dụng pin hoặc ắc quy đạt các tiêu chuẩn an toàn quốc tế (như UL, CE). Các báo cáo sự cố thường liên quan đến việc sử dụng pin giả, nhái, đã qua sửa chữa không đúng cách, hoặc việc tự ý chế độ, sử dụng bộ sạc không tương thích. Nguy cơ cháy do quá nhiệt hoặc rò rỉ hóa chất khi pin bị hư hỏng thường phổ biến hơn nguy cơ nổ. Tuy nhiên, một đám cháy pin không được kiểm soát có thể nhanh chóng lan rộng và gây hậu quả nghiêm trọng.
Khi nào cần thay pin xe điện?
Việc thay thế pin hoặc ắc quy xe điện đúng thời điểm là cần thiết để duy trì hiệu suất hoạt động của xe và đảm bảo an toàn. Tuổi thọ của pin thường được tính bằng số năm sử dụng hoặc số chu kỳ sạc. Thông thường, bạn nên xem xét thay pin/ắc quy khi hiệu suất của nó giảm sút đáng kể, thường sau khoảng 3 đến 5 năm sử dụng hoặc đạt từ 800 đến 1.500 chu kỳ sạc đầy-xả sâu, tùy thuộc vào loại pin và cách sử dụng.
Có một số dấu hiệu rõ ràng cho thấy bộ pin/ắc quy của xe đã đến lúc cần thay thế. Đầu tiên là thời gian sạc kéo dài hơn đáng kể so với trước đây mà dung lượng nạp vào lại không tăng tương ứng. Thứ hai là quãng đường di chuyển tối đa sau mỗi lần sạc đầy bị rút ngắn nghiêm trọng so với lúc pin còn mới, điều này cho thấy dung lượng thực tế của pin đã bị suy giảm nhiều.
Ngoài ra, các dấu hiệu vật lý của pin/ắc quy cũng rất quan trọng. Nếu vỏ pin hoặc ắc quy bị phồng rộp, nứt vỡ, biến dạng, hoặc có hiện tượng rò rỉ dung dịch (đặc biệt là với ắc quy axit chì), đây là những cảnh báo nguy hiểm. Pin bị nóng bất thường trong quá trình sạc hoặc sử dụng, ngay cả khi không chạy quãng đường dài hay chở nặng, cũng là dấu hiệu của sự cố bên trong và cần được kiểm tra ngay lập tức. Việc thay thế pin khi có các dấu hiệu này không chỉ giúp xe hoạt động hiệu quả trở lại mà quan trọng hơn là loại bỏ nguồn nguy cơ tiềm ẩn về cháy nổ hoặc rò rỉ hóa chất độc hại.
Pin/ắc quy xe điện cần thay khi có dấu hiệu xuống cấp
Làm thế nào để chọn pin/ắc quy xe điện an toàn và bền bỉ?
Lựa chọn pin hoặc ắc quy chất lượng là yếu tố quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu suất cho xe điện. Khi chọn mua, nên ưu tiên các sản phẩm từ những thương hiệu uy tín, có lịch sử hoạt động lâu năm và nhận được đánh giá tốt từ người tiêu dùng. Các thương hiệu này thường đầu tư vào nghiên cứu, phát triển và kiểm soát chất lượng sản phẩm nghiêm ngặt.
Đối với pin lithium-ion, hãy tìm hiểu về nhà sản xuất cell pin (các hãng lớn như LG Chem, Samsung SDI, Panasonic, CATL thường có chất lượng tốt). Quan trọng không kém là bộ BMS (Battery Management System – Hệ thống quản lý pin) đi kèm. BMS chất lượng cao sẽ có các tính năng bảo vệ cần thiết như chống quá sạc, quá xả, quá dòng, quá nhiệt và cân bằng điện áp giữa các cell, giúp pin hoạt động ổn định và an toàn hơn.
Đối với ắc quy axit chì, hãy xem xét các yếu tố như trọng lượng (ắc quy nặng thường chứa nhiều vật liệu chì và axit hơn, cho dung lượng và độ bền cao hơn), chất lượng vỏ bình (phải chắc chắn, không nứt vỡ), và công nghệ sản xuất (ắc quy khô gel thường bền và ít rò rỉ hơn ắc quy nước).
Kiểm tra các chứng nhận an toàn và tiêu chuẩn chất lượng mà pin/ắc quy đạt được (ví dụ: các tiêu chuẩn về pin xe điện, tiêu chuẩn chống cháy nổ). Mua sản phẩm tại các đại lý phân phối chính hãng hoặc cửa hàng uy tín để tránh mua phải hàng giả, hàng nhái, kém chất lượng. Hỏi rõ về chế độ bảo hành và dịch vụ hậu mãi, vì pin/ắc quy là bộ phận quan trọng và đắt tiền của xe điện. Việc lựa chọn cẩn thận sẽ giúp bạn sở hữu bộ pin/ắc quy bền bỉ, an toàn và giảm thiểu nguy cơ sự cố, bao gồm cả cháy pin xe điện.
Để giảm thiểu nguy cơ cháy pin xe điện, người dùng cần trang bị kiến thức và tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc an toàn trong quá trình sạc, sử dụng và bảo dưỡng xe. Khi không may xảy ra sự cố, hãy giữ bình tĩnh, ưu tiên an toàn bản thân và mọi người xung quanh, đồng thời áp dụng các biện pháp xử lý đám cháy phù hợp, đặc biệt ưu tiên sử dụng bình chữa cháy chuyên dụng hoặc gọi ngay cho lực lượng cứu hỏa chuyên nghiệp. Lựa chọn xe điện từ các thương hiệu uy tín, có pin/ắc quy chất lượng tốt cũng là một yếu tố quan trọng để đảm bảo an toàn khi vận hành. Tại Brixton Việt Nam, chúng tôi luôn cập nhật những thông tin hữu ích để đồng hành cùng người dùng xe điện trên mọi nẻo đường.
