Lý giải vì sao ô tô ở Việt Nam đắt hơn nước ngoài

Nhu cầu sử dụng ô tô tại Việt Nam ngày càng tăng cao, nhưng một vấn đề lớn khiến nhiều người tiêu dùng băn khoăn chính là giá ô tô ở Việt Nam đắt hơn đáng kể so với các quốc gia khác trong khu vực và trên thế giới. Việc hiểu rõ những nguyên nhân đằng sau mức giá này giúp người mua xe có cái nhìn toàn diện hơn về thị trường và đưa ra quyết định phù hợp với ngân sách và nhu cầu của mình.

Các yếu tố chính khiến ô tô ở Việt Nam đắt hơn

Giá xe ô tô tại Việt Nam chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố phức tạp, không chỉ đơn thuần là chi phí sản xuất. Các chuyên gia và người tiêu dùng đều nhận thấy rằng sự khác biệt về giá là tổng hòa của nhiều nguyên nhân kinh tế, chính sách và đặc thù thị trường. Việc phân tích sâu các yếu tố này sẽ làm rõ bức tranh toàn cảnh về chi phí sở hữu xe hơi tại dải đất hình chữ S.

Dung lượng thị trường và ngành công nghiệp hỗ trợ chưa phát triển

So với các quốc gia có ngành công nghiệp ô tô phát triển mạnh như Thái Lan, Indonesia, hay các cường quốc như Trung Quốc, Hàn Quốc, thị trường ô tô Việt Nam vẫn còn khá nhỏ về quy mô. Điều này dẫn đến sản lượng sản xuất và tiêu thụ trên mỗi mẫu xe thấp hơn, làm tăng chi phí đơn vị. Các nhà sản xuất khó đạt được lợi thế kinh tế theo quy mô (economy of scale), khiến giá thành sản phẩm cuối cùng bị đẩy lên cao.

Bên cạnh đó, ngành công nghiệp hỗ trợ cho sản xuất ô tô tại Việt Nam còn yếu kém. Tỷ lệ nội địa hóa linh kiện, phụ tùng còn thấp, phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu. Các doanh nghiệp lắp ráp trong nước thường phải nhập khẩu phần lớn các cấu thành quan trọng từ nước ngoài. Chi phí nhập khẩu linh kiện, cùng với các loại thuế và phí liên quan, cộng dồn vào giá thành sản xuất, khiến xe lắp ráp trong nước cũng không thể cạnh tranh về giá so với xe sản xuất tại các quốc gia có ngành công nghiệp hỗ trợ mạnh. Thực tế này tạo ra một vòng luẩn quẩn, khi thị trường nhỏ không đủ hấp dẫn để đầu tư lớn vào công nghiệp hỗ trợ, và công nghiệp hỗ trợ yếu lại cản trở việc giảm giá thành xe.

Gánh nặng thuế chồng thuế

Đây là một trong những nguyên nhân quan trọng nhất lý giải vì sao ô tô ở Việt Nam đắt hơn. Xe hơi, đặc biệt là xe nhập khẩu, phải chịu nhiều lớp thuế và phí khác nhau, áp dụng theo nguyên tắc “thuế chồng thuế”. Các loại thuế chính bao gồm:

• Thuế Nhập khẩu: Áp dụng cho xe và linh kiện nhập khẩu. Mức thuế này phụ thuộc vào nguồn gốc xuất xứ của xe. Đối với xe nhập từ các nước trong khu vực ASEAN, thuế nhập khẩu có thể là 0% nhờ các hiệp định thương mại. Tuy nhiên, đối với xe nhập từ các thị trường ngoài ASEAN, mức thuế nhập khẩu có thể rất cao, lên tới 70% hoặc hơn, tùy thuộc vào dung tích xi lanh và loại xe. Khoản thuế này trực tiếp làm tăng giá cơ sở của chiếc xe trước khi tính các loại thuế và phí khác.
• Thuế Tiêu thụ Đặc biệt (TTĐB): Ô tô được coi là mặt hàng chịu thuế TTĐB cao tại Việt Nam, nhằm điều tiết tiêu dùng và tăng nguồn thu ngân sách. Mức thuế TTĐB áp dụng cho ô tô con dưới 9 chỗ phụ thuộc vào dung tích xi lanh và có sự chênh lệch rất lớn, dao động từ 40% đến 150%. Xe có dung tích xi lanh càng lớn thì mức thuế càng cao. Điều đáng nói là thuế TTĐB được tính dựa trên giá xe đã bao gồm thuế nhập khẩu (đối với xe nhập khẩu) hoặc giá xuất xưởng (đối với xe lắp ráp trong nước).
• Thuế Giá trị gia tăng (VAT): Mức thuế VAT phổ biến hiện nay là 10%. Thuế VAT được tính dựa trên giá bán cuối cùng của sản phẩm, sau khi đã cộng cả thuế nhập khẩu và thuế TTĐB.

Nguyên tắc “thuế chồng thuế” này có nghĩa là mỗi khoản thuế mới được tính trên giá trị đã bao gồm các khoản thuế trước đó. Ví dụ, giá chịu thuế TTĐB là giá sau thuế nhập khẩu, và giá chịu thuế VAT là giá sau thuế TTĐB. Điều này tạo ra một hệ số nhân lũy tiến, khiến giá bán lẻ của chiếc xe tăng vọt so với giá gốc tại nơi sản xuất. Chính cơ cấu thuế này đóng góp phần lớn vào sự chênh lệch giá xe ô tô tại Việt Nam so với các quốc gia khác có chính sách thuế ưu đãi hơn hoặc áp dụng cách tính thuế khác.

• Xe Tay Ga **PRITI 50C**: Lựa Chọn Nhẹ Nhàng Cùng Nàng Xuống Phố
• So sánh chi tiết: Nên mua xe máy điện hay xe máy xăng
• Đánh giá chi tiết Toyota Vios 2019 sau nhiều năm
• Đánh giá chi tiết Ford Everest 2020: SUV 7 chỗ mạnh mẽ
• Ví Đựng Giấy Tờ Xe Ô Tô Toyota Chuẩn Phong Cách

Nguyên tắc 'thuế chồng thuế' áp dụng cho ô tô nhập khẩu tại Việt Nam

Đa dạng các loại phí liên quan

Ngoài thuế, người mua xe và các doanh nghiệp phân phối còn phải chịu nhiều loại phí khác nhau, cấu thành nên giá cuối cùng và chi phí để xe có thể lăn bánh trên đường. Các loại phí này có thể chia làm hai nhóm chính:

• Các loại phí trong khâu phân phối: Đây là các chi phí mà nhà nhập khẩu/lắp ráp và đại lý phải bỏ ra, sau đó tính vào giá bán lẻ. Bao gồm chi phí vận chuyển (từ cảng về kho, từ kho đến đại lý), chi phí kho bãi, chi phí lắp đặt thêm trang bị (nếu có), chi phí tài chính (lãi vay vốn), chi phí duy trì bộ máy hoạt động (quản lý, nhân viên), chi phí marketing và quảng bá thương hiệu, chi phí bảo hành, dự phòng rủi ro, thuế thu nhập doanh nghiệp và lợi nhuận của nhà kinh doanh. Các chi phí này tuy không hiển thị rõ ràng cho người mua nhưng đều được tính vào giá xe.
• Các loại phí để xe lăn bánh: Đây là các khoản phí mà người mua phải đóng trực tiếp sau khi mua xe để hoàn tất thủ tục đăng ký và sử dụng xe hợp pháp.
  • Lệ phí trước bạ: Mức phí này dựa trên phần trăm giá trị xe và khác nhau tùy theo địa phương. Tại Hà Nội và một số tỉnh thành lớn (Lào Cai, Cao Bằng, Lạng Sơn, Sơn La, Quảng Ninh, Hải Phòng, Cần Thơ), mức phí là 12%. Tại Hà Tĩnh là 11%, và tại các tỉnh thành khác là 10%. Khoản phí này thường là một số tiền đáng kể, đặc biệt với xe có giá trị cao.
  • Phí cấp biển số: Khoản phí này dao động rộng, từ 2 triệu đồng đến 20 triệu đồng, tùy thuộc vào loại biển số (thông thường hay đấu giá) và nơi đăng ký (các thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh thường có phí cao hơn).
  • Phí đăng kiểm và cấp giấy chứng nhận an toàn kỹ thuật: Khoảng 240.000 – 560.000 đồng/lần đăng kiểm và 50.000 – 100.000 đồng/lần cấp giấy chứng nhận.
  • Phí sử dụng đường bộ: Mức phí này cố định hàng tháng hoặc theo chu kỳ, dao động từ 130.000 đồng đến 1.430.000 đồng/tháng tùy loại xe (xe cá nhân thường có mức thấp hơn xe kinh doanh tải trọng lớn).
  • Phí bảo hiểm: Bao gồm bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự (TNDS) và bảo hiểm vật chất xe (không bắt buộc nhưng được khuyến khích).
  • Các loại phí khác có thể phát sinh như phí thử nghiệm khí thải, thử nghiệm mức tiêu thụ nhiên liệu, phí dán nhãn năng lượng, v.v.

Tổng hợp tất cả các loại thuế và phí này, cộng dồn vào giá gốc của xe, khiến chi phí để sở hữu và vận hành một chiếc ô tô tại Việt Nam trở nên cao hơn rất nhiều so với giá niêm yết tại quốc gia sản xuất hoặc giá bán tại nhiều nước khác trong khu vực.

Các loại phí người mua ô tô phải chi trả để xe lăn bánh tại Việt Nam

Ảnh hưởng của giá ô tô cao đến thị trường và người tiêu dùng

Mức giá cao của ô tô ở Việt Nam không chỉ là một con số trên bảng giá, mà còn tạo ra những ảnh hưởng sâu sắc đến thị trường và hành vi tiêu dùng. Với chi phí sở hữu ban đầu lớn và các khoản phí vận hành không nhỏ, ô tô trở thành một tài sản đắt đỏ, vượt quá khả năng chi trả của phần lớn dân số.

Hệ quả trực tiếp là tỷ lệ sở hữu ô tô trên đầu người tại Việt Nam còn rất thấp so với các nước có cùng mức thu nhập bình quân hoặc các nước láng giềng trong khu vực ASEAN. Điều này hạn chế sự phát triển của ngành công nghiệp ô tô trong nước về quy mô và khả năng cạnh tranh. Đồng thời, giá xe cao cũng ảnh hưởng đến cấu trúc giao thông, khi người dân vẫn chủ yếu phụ thuộc vào xe máy, đặc biệt tại các đô thị lớn, gây ra các vấn đề về tắc nghẽn và ô nhiễm môi trường.

Thị trường xe đã qua sử dụng cũng bị tác động. Do giá xe mới cao, nhu cầu đối với xe cũ vẫn lớn, nhưng giá xe cũ cũng thường neo ở mức cao so với giá trị thực tế sau thời gian sử dụng, do chi phí ban đầu lớn. Người tiêu dùng đứng trước nhiều lựa chọn khó khăn khi cân nhắc giữa chi phí đầu tư ban đầu, chi phí vận hành và giá trị sử dụng.

Giải pháp hướng tới giá ô tô hợp lý hơn

Nhận thức được những rào cản do giá xe cao mang lại, Chính phủ Việt Nam và các bên liên quan đã và đang nỗ lực tìm kiếm các giải pháp nhằm hạ nhiệt giá ô tô tại Việt Nam và thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành. Một trong những hướng đi quan trọng là cải thiện ngành công nghiệp hỗ trợ và tăng tỷ lệ nội địa hóa. Các chính sách ưu đãi đầu tư đang được xem xét và triển khai để khuyến khích các doanh nghiệp sản xuất linh kiện trong nước, giảm dần sự phụ thuộc vào nhập khẩu. Việc này không chỉ giúp giảm chi phí sản xuất mà còn tạo ra hệ sinh thái công nghiệp ô tô hoàn chỉnh hơn.

Bên cạnh đó, việc xem xét lại cơ cấu thuế và phí cũng là một yếu tố then chốt. Mặc dù thuế và phí là nguồn thu quan trọng của nhà nước và công cụ điều tiết thị trường, việc nghiên cứu và điều chỉnh để giảm bớt gánh nặng cho người tiêu dùng là cần thiết. Một ví dụ điển hình là các chính sách ưu đãi dành cho xe ô tô điện. Để khuyến khích sử dụng phương tiện xanh, Chính phủ đã áp dụng mức thuế TTĐB ưu đãi chỉ 3% cho xe điện dưới 9 chỗ (giai đoạn 2022-2027), so với mức rất cao của xe xăng. Đặc biệt, lệ phí trước bạ cho xe điện còn được miễn giảm 100% trong 3 năm đầu (2022-2025) và giảm 50% trong 2 năm tiếp theo (2025-2027). Những chính sách này đã góp phần giảm đáng kể chi phí ban đầu để sở hữu xe điện, giúp loại xe này trở nên cạnh tranh hơn về giá so với xe xăng truyền thống.

Ngoài ra, việc tăng cường cạnh tranh lành mạnh trên thị trường, kiểm soát chống gian lận thương mại và áp dụng các biện pháp tự vệ thương mại phù hợp cũng góp phần định hình lại mặt bằng giá. Mục tiêu cuối cùng là tạo ra một thị trường ô tô Việt Nam phát triển ổn định, bền vững, nơi người tiêu dùng có thể tiếp cận ô tô với mức giá hợp lý hơn trong tương lai.

FAQs

• Tại sao thuế ô tô ở Việt Nam lại cao?
  Thuế ô tô ở Việt Nam cao là do áp dụng nhiều loại thuế như thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế giá trị gia tăng, đặc biệt là nguyên tắc “thuế chồng thuế” khiến giá trị chịu thuế tăng lên sau mỗi lần áp thuế. Xe ô tô còn được coi là mặt hàng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt cao để điều tiết tiêu dùng.

• Nguyên tắc “thuế chồng thuế” ảnh hưởng đến giá xe như thế nào?
  Nguyên tắc này có nghĩa là thuế sau được tính trên giá trị đã bao gồm thuế trước đó. Ví dụ, thuế tiêu thụ đặc biệt tính trên giá đã có thuế nhập khẩu, và VAT tính trên giá đã có cả hai loại thuế trên. Điều này làm cho giá xe tăng lên gấp nhiều lần so với giá gốc ban đầu.

• Ngoài thuế, còn có những loại chi phí nào làm tăng giá xe?
  Ngoài thuế, giá xe còn bị ảnh hưởng bởi chi phí phân phối (vận chuyển, kho bãi, marketing, lợi nhuận đại lý) và các loại phí để xe lăn bánh như lệ phí trước bạ, phí cấp biển số, phí đăng kiểm, phí bảo trì đường bộ và các loại bảo hiểm.

• Ngành công nghiệp hỗ trợ ô tô tại Việt Nam có vai trò gì trong giá xe?
  Ngành công nghiệp hỗ trợ yếu kém khiến các doanh nghiệp phải nhập khẩu phần lớn linh kiện. Chi phí nhập khẩu linh kiện cao làm tăng giá thành sản xuất xe lắp ráp trong nước, góp phần giữ cho mức giá xe nói chung ở mức cao.

• Chính sách nào đang giúp giá ô tô trở nên hợp lý hơn?
  Chính phủ đang triển khai các giải pháp như hỗ trợ phát triển công nghiệp hỗ trợ, tăng tỷ lệ nội địa hóa và đưa ra các chính sách ưu đãi thuế, phí cho xe ô tô điện để khuyến khích sản xuất và tiêu dùng các dòng xe có chi phí ban đầu và vận hành hợp lý hơn.

Hiểu rõ lý do vì sao ô tô ở Việt Nam đắt hơn là thông tin quan trọng giúp người tiêu dùng đưa ra quyết định sáng suốt khi mua xe. Với sự phát triển của thị trường và các chính sách hỗ trợ từ Chính phủ, hy vọng trong tương lai, việc sở hữu ô tô tại Việt Nam sẽ ngày càng trở nên dễ dàng hơn cho mọi người. Brixton Việt Nam luôn cập nhật những thông tin mới nhất về thị trường xe để mang đến góc nhìn đa chiều cho bạn đọc.