Mùa hè đến mang theo những ngày nắng nóng đỉnh điểm, khiến việc di chuyển bằng ô tô trở nên khó chịu và tiềm ẩn nhiều rủi ro. Nhiệt độ cao không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người ngồi trong xe mà còn gây hại nghiêm trọng cho chính chiếc xe của bạn. Hiểu rõ các tác động tiêu cực của việc lái ô tô ngày nắng nóng và áp dụng những biện pháp phòng tránh hiệu quả là điều cần thiết để đảm bảo an toàn và bảo vệ tài sản.
Ảnh hưởng của nắng nóng lên ô tô
Nhiệt độ môi trường tăng cao và ánh nắng mặt trời gay gắt là những yếu tố gây bào mòn đáng kể cho xe ô tô. Sức nóng tích tụ có thể làm xuống cấp nhiều bộ phận, từ lớp sơn ngoại thất bóng bẩy đến các chi tiết tinh vi bên trong khoang lái. Việc phơi xe dưới trời nắng nóng hoặc di chuyển liên tục trong điều kiện nhiệt độ cao đòi hỏi sự chú ý đặc biệt từ chủ xe.
Tác động đến ngoại thất xe
Lớp sơn xe là bộ phận tiếp xúc trực tiếp và chịu ảnh hưởng đầu tiên từ ánh nắng mặt trời. Tia UV trong ánh nắng là tác nhân chính gây ra quá trình oxy hóa, làm lớp sơn phủ bảo vệ (clear coat) nhanh chóng bị ăn mòn và phai màu. Đặc biệt, những màu sơn tối thường hấp thụ nhiệt nhiều hơn, khiến quá trình xuống cấp diễn ra nhanh chóng. Theo thời gian, lớp sơn mất đi độ bóng, trở nên xỉn màu, làm giảm giá trị thẩm mỹ và giá trị bán lại của chiếc xe.
Ảnh hưởng của nắng nóng lên lớp sơn ngoại thất ô tô
Bên cạnh lớp sơn, các chi tiết bằng cao su như lưỡi gạt mưa, gioăng cửa, và các ống dẫn trong khoang động cơ cũng rất nhạy cảm với nhiệt độ cao. Nắng nóng khiến cao su bị chai cứng, mất đi độ đàn hồi, nứt nẻ và biến dạng. Lưỡi gạt mưa bị hỏng sẽ không còn làm sạch kính hiệu quả, gây cản trở tầm nhìn. Gioăng cửa bị chai sẽ làm giảm khả năng cách âm, cách nhiệt và chống bụi, nước. Việc thay thế các chi tiết cao su này thường tốn kém và cần thực hiện định kỳ nếu xe thường xuyên tiếp xúc với nhiệt độ khắc nghiệt.
Một trong những rủi ro nghiêm trọng nhất khi lái ô tô ngày nắng nóng là nguy cơ nổ lốp. Lốp xe phải chịu tải trọng lớn và ma sát liên tục với mặt đường. Nhiệt độ cao từ mặt đường cộng với nhiệt sinh ra do ma sát làm tăng áp suất không khí bên trong lốp. Thông thường, áp suất lốp có thể tăng thêm khoảng 1 PSI cho mỗi 10°F (khoảng 5.5°C) nhiệt độ tăng lên. Nếu lốp đã mòn, hư hỏng, hoặc áp suất ban đầu đã quá cao, việc tăng áp đột ngột có thể vượt quá giới hạn chịu đựng của lốp, dẫn đến nổ lốp. Sự cố này đặc biệt nguy hiểm khi xe đang di chuyển ở tốc độ cao.
<>Xem Thêm Bài Viết:<>- Bọc Cốp Xe Ô Tô: Giải Pháp Bảo Vệ Hoàn Hảo Cho Xe Bạn
- Xe Ô Tô Có Tiếng Kêu Cót Két: Nguyên Nhân và Khắc Phục Toàn Diện
- Những Điều Lưu Ý Quan Trọng Khi Nhận Xe Ô Tô Mới
- Tại sao xe điện bị giật ga và cách xử lý hiệu quả
- Đánh giá chi tiết xe ô tô cũ Innova và giá tham khảo
Thiệt hại bên trong khoang lái
Nội thất ô tô cũng phải đối mặt với sự tàn phá của nhiệt độ và bức xạ UV. Bảng táp-lô, thường được làm từ nhựa hoặc vật liệu tổng hợp, là bộ phận hứng chịu ánh nắng trực tiếp qua kính lái. Nhiệt độ tích tụ cao trong xe (có thể lên tới 60-70°C khi đỗ dưới nắng) làm vật liệu giãn nở, co lại theo chu kỳ và dần bị nứt vỡ. Các ký hiệu trên nút bấm, màn hình hiển thị cũng có thể bị mờ hoặc bong tróc.
Các chi tiết nhựa khác trong xe, từ ốp cửa, viền cửa sổ đến các bộ phận của ghế ngồi, đều có thể bị xuống cấp nhanh chóng dưới tác động của nhiệt. Nhiệt độ cao làm thay đổi cấu trúc hóa học của nhựa, khiến chúng trở nên giòn, dễ gãy hoặc thậm chí bị mềm chảy. Quá trình này còn giải phóng các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOCs), tạo ra mùi nhựa khó chịu và độc hại cho sức khỏe, đặc biệt là Benzene.
Hệ thống điều hòa là “vị cứu tinh” trong những ngày nắng nóng, nhưng cũng là bộ phận hoạt động vất vả nhất và dễ bị ảnh hưởng. Khi nhiệt độ cabin quá cao, máy nén điều hòa phải làm việc hết công suất để hạ nhiệt, gây quá tải và giảm tuổi thọ. Dầu bôi trơn trong hệ thống cũng có thể bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ cao.
Ít được chú ý hơn nhưng rất quan trọng là bình ắc-quy. Nhiệt độ cao làm tăng tốc độ các phản ứng hóa học bên trong ắc-quy và đẩy nhanh quá trình bay hơi chất điện phân. Điều này làm giảm nồng độ dung dịch axit, tăng tốc độ sulfat hóa trên các bản cực, dẫn đến giảm dung lượng và tuổi thọ của bình ắc-quy. Một bình ắc-quy hoạt động kém hiệu quả có thể gây khó khăn khi khởi động xe hoặc ảnh hưởng đến hoạt động của các thiết bị điện tử khác.
Nắng nóng và sức khỏe người lái/người ngồi trong xe
Sức khỏe của người điều khiển và hành khách là mối quan tâm hàng đầu khi di chuyển trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Lái ô tô ngày nắng nóng không chỉ gây mệt mỏi về thể chất mà còn tiềm ẩn những nguy hiểm trực tiếp.
Nguy cơ sốc nhiệt và mất nước
Sốc nhiệt là tình trạng cơ thể không thể tự điều chỉnh nhiệt độ, thường xảy ra khi tiếp xúc đột ngột với môi trường nóng hoặc ở trong không gian kín, nhiệt độ cao trong thời gian dài. Khi bước vào một chiếc ô tô đã phơi nắng, nhiệt độ bên trong có thể cao hơn đáng kể so với bên ngoài (đôi khi gấp đôi). Sự thay đổi nhiệt độ đột ngột này khiến cơ thể bị “sốc”, gây ra các triệu chứng như chóng mặt, đau đầu, buồn nôn, tim đập nhanh, và trong trường hợp nặng có thể dẫn đến ngất xỉu hoặc hôn mê.
Nguy cơ sốc nhiệt và mệt mỏi ảnh hưởng sức khỏe khi lái ô tô ngày nắng nóng
Trong một chiếc xe đóng kín dưới nắng, nhiệt độ tăng lên rất nhanh do hiệu ứng nhà kính. Không khí nóng bị giữ lại, khiến không gian trở nên bí bách và thiếu oxy. Ngồi lâu trong điều kiện này làm tăng nguy cơ mất nước nhanh chóng do đổ mồ hôi, gây mệt mỏi, suy nhược cơ thể. Tình trạng thiếu oxy và sốc nhiệt kết hợp có thể gây tổn thương não bộ và các cơ quan khác.
Rủi ro từ khí độc và mệt mỏi
Như đã đề cập, nhiệt độ cao trong xe đóng kín có thể giải phóng các khí độc từ vật liệu nội thất, đặc biệt là Benzene. Benzene là một chất gây ung thư và có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khi hít phải với nồng độ cao hoặc trong thời gian dài. Các triệu chứng ban đầu có thể không rõ ràng, nhưng việc tiếp xúc lặp đi lặp lại có thể gây hại cho hệ máu và tủy xương.
Bên cạnh đó, khí carbon monoxide (CO) cũng là một nguy cơ, đặc biệt khi xe dừng lâu hoặc di chuyển chậm trong điều kiện giao thông tắc nghẽn. CO là khí không màu, không mùi, được tạo ra từ khí thải động cơ. Mặc dù xe có hệ thống cách ly, nhưng CO vẫn có thể lọt vào cabin ở nồng độ thấp hơn. Việc ngồi lâu trong xe đóng kín, cộng với tình trạng không khí tù đọng và có thể có rò rỉ khí thải nhẹ, làm tăng nguy cơ ngộ độc CO ở mức độ nhẹ, gây mệt mỏi, đau đầu, giảm khả năng tập trung.
Tất cả những yếu tố trên – nhiệt độ cao, không khí bí bách, nguy cơ khí độc và mất nước – làm gia tăng sự mệt mỏi, căng thẳng cho người lái. Trạng thái uể oải, khó chịu này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tập trung và phản xạ, làm tăng đáng kể nguy cơ xảy ra tai nạn giao thông.
Những biện pháp đối phó với nắng nóng khi lái ô tô
Để giảm thiểu tác động của nắng nóng lên cả xe và người ngồi trong xe, có nhiều biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả mà chủ xe có thể áp dụng.
Giải pháp đỗ xe và thông gió tự nhiên
Lựa chọn nơi đỗ xe có bóng mát là biện pháp đơn giản và hiệu quả nhất. Bãi đỗ có mái che, dưới gốc cây hoặc trong hầm giữ xe giúp ngăn chặn ánh nắng chiếu trực tiếp, giảm đáng kể nhiệt độ tăng lên bên trong cabin. Nếu buộc phải đỗ xe ngoài trời nắng, hãy sử dụng các tấm chắn phản nhiệt cho kính lái, kính hậu và các cửa sổ. Những tấm chắn này làm chệch hướng ánh nắng, giúp giữ nhiệt độ trong xe ở mức thấp hơn. Bạt phủ xe sáng màu cũng là một lựa chọn tốt để bảo vệ toàn bộ ngoại thất và giảm nhiệt.
Trước khi bước vào một chiếc xe đã phơi nắng, hãy mở hết cửa xe trong vài phút. Hành động này giúp luồng khí nóng bên trong thoát ra ngoài và không khí mát hơn từ bên ngoài tràn vào, làm giảm nhiệt độ cabin nhanh chóng nhờ đối lưu tự nhiên. Một mẹo nhỏ để tăng hiệu quả thông gió là mở hết cửa ở một bên xe (ví dụ: bên lái) và thực hiện thao tác đóng mở cửa ở phía đối diện khoảng 5-10 lần với lực vừa phải. Thao tác này tạo hiệu ứng bơm, đẩy khí nóng ra ngoài nhanh hơn.
Nếu đỗ xe ở nơi an toàn, bạn có thể cân nhắc hạ cửa kính xuống khoảng 1-2 cm khi rời xe. Khe hở nhỏ này tạo điều kiện cho không khí nóng bên trong thoát ra ngoài và không khí mát hơn lọt vào, duy trì sự đối lưu và giảm nhiệt độ tích tụ. Tuy nhiên, cần hết sức cẩn trọng khi áp dụng biện pháp này ở những nơi không có người trông coi để tránh nguy cơ mất cắp.
Tối ưu hóa sử dụng hệ thống điều hòa
Hệ thống điều hòa đóng vai trò quan trọng trong việc tạo sự thoải mái khi lái ô tô ngày nắng nóng. Tuy nhiên, việc sử dụng không đúng cách có thể gây hại cho sức khỏe và làm giảm hiệu quả hoạt động của điều hòa.
Khi mới vào xe sau khi phơi nắng, đừng bật điều hòa ngay ở nhiệt độ thấp nhất. Thay vào đó, hãy mở cửa sổ và bật quạt thông gió ở tốc độ cao trong khoảng 1-2 phút để đẩy bớt khí nóng và khí độc (như Benzene) ra ngoài. Sau đó, đóng cửa sổ lại, bật điều hòa ở chế độ lấy gió ngoài trong vài phút, rồi chuyển sang chế độ lấy gió trong để làm mát hiệu quả.
Nên điều chỉnh nhiệt độ điều hòa ở mức chênh lệch vừa phải so với nhiệt độ bên ngoài, khoảng 5-7°C là lý tưởng để tránh sốc nhiệt khi ra khỏi xe. Từ từ hạ nhiệt độ xuống mức mong muốn để cơ thể có thời gian thích nghi. Trước khi dừng xe khoảng vài phút, hãy tắt điều hòa nhưng vẫn giữ quạt gió hoạt động hoặc hạ nhẹ cửa kính. Điều này giúp làm khô hệ thống điều hòa (ngăn nấm mốc, mùi hôi) và giúp cơ thể làm quen dần với nhiệt độ môi trường bên ngoài, hạn chế sốc nhiệt.
Phụ kiện hỗ trợ chống nóng hiệu quả
Thị trường có nhiều phụ kiện giúp giảm thiểu tác động của nắng nóng lên ô tô. Phim cách nhiệt là một khoản đầu tư đáng giá, giúp cản tới 99% tia UV và một phần đáng kể nhiệt lượng từ tia hồng ngoại, giữ cho cabin mát hơn và bảo vệ nội thất khỏi phai màu, nứt vỡ. Thảm chống nóng táp-lô cũng là phụ kiện hữu ích, giảm nhiệt độ bề mặt táp-lô và hạn chế khí độc bay hơi.
Tấm che nắng kính lái, bạt phủ ô tô là những giải pháp linh hoạt khi đỗ xe ngoài trời. Chúng tạo lớp chắn vật lý, ngăn ánh nắng chiếu trực tiếp vào xe. Đối với lốp xe, kiểm tra áp suất thường xuyên và sử dụng lốp có chất lượng tốt, còn hạn sử dụng là cách phòng tránh nguy cơ nổ lốp hiệu quả nhất.
Chuẩn bị cá nhân và lưu ý khi di chuyển
Trong những ngày nắng nóng, cơ thể dễ bị mất nước do đổ mồ hôi. Luôn mang theo nước uống đủ dùng khi di chuyển bằng ô tô, đặc biệt là trên những hành trình dài. Nước lọc, nước khoáng hoặc đồ uống điện giải giúp bù nước và khoáng chất đã mất. Mang theo đồ ăn nhẹ như trái cây, bánh quy cũng giúp duy trì năng lượng và phòng tránh hạ đường huyết do mệt mỏi vì nóng.
Kem chống nắng, mũ, và kính râm không chỉ bảo vệ da và mắt khi ra ngoài xe mà còn hữu ích trong trường hợp xe gặp sự cố và phải chờ đợi dưới trời nắng. Nếu có thể, hãy hạn chế di chuyển vào thời điểm nắng gay gắt nhất trong ngày (thường là từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều). Tránh các cung đường thường xuyên tắc nghẽn, vì việc dừng chờ lâu dưới trời nắng nóng làm tăng nhiệt độ động cơ và cabin, đồng thời gây căng thẳng cho người lái.
Việc lái ô tô ngày nắng nóng mang đến nhiều thách thức về cả độ bền của phương tiện lẫn sức khỏe người điều khiển và hành khách. Bằng cách nhận biết các nguy cơ và áp dụng các biện pháp phòng ngừa, từ cách đỗ xe, sử dụng điều hòa, trang bị phụ kiện đến việc chăm sóc sức khỏe cá nhân, bạn có thể giảm thiểu đáng kể tác động tiêu cực của thời tiết khắc nghiệt. Brixton Việt Nam hy vọng những thông tin này sẽ giúp bạn có những chuyến đi an toàn và thoải mái hơn trong mùa hè.
Câu hỏi thường gặp
1. Nhiệt độ trong ô tô đỗ dưới nắng có thể lên tới bao nhiêu?
Nhiệt độ bên trong một chiếc ô tô đóng kín đỗ dưới trời nắng có thể tăng lên rất nhanh và cao hơn nhiệt độ môi trường bên ngoài tới 20-30°C hoặc hơn, dễ dàng đạt mức 50-70°C chỉ sau khoảng 30 phút.
2. Tia UV từ mặt trời gây hại lớp sơn xe như thế nào?
Tia UV phá vỡ các liên kết hóa học trong lớp sơn phủ bảo vệ (clear coat), gây ra quá trình oxy hóa. Điều này làm sơn bị mờ, xỉn màu, phai màu và cuối cùng là bong tróc.
3. Tại sao cao su trong xe dễ bị hỏng do nắng nóng?
Nhiệt độ cao làm tăng tốc độ lão hóa của cao su. Cao su mất đi độ đàn hồi, trở nên giòn, nứt nẻ và không còn thực hiện tốt chức năng làm kín hoặc làm sạch.
4. Nguy cơ nổ lốp khi lái xe ngày nắng nóng có phổ biến không?
Nguy cơ nổ lốp tăng cao khi lốp xe bị mòn, áp suất không đúng hoặc có hư hỏng sẵn, kết hợp với nhiệt độ mặt đường cao và áp suất lốp tăng lên đột ngột. Đây là một nguy cơ hiện hữu cần được chú ý.
5. Chất Benzene trong nội thất xe có thực sự nguy hiểm?
Có. Benzene là một chất gây ung thư. Nhiệt độ cao làm nó bay hơi từ các vật liệu như nhựa, keo dán trong xe. Hít phải Benzene nồng độ cao trong thời gian dài có thể gây hại cho máu và tủy xương.
6. Mở cửa xe trước khi bật điều hòa có tác dụng gì?
Mở cửa giúp đẩy khí nóng và các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOCs), bao gồm Benzene, ra khỏi cabin một cách nhanh chóng trước khi hệ thống điều hòa bắt đầu tuần hoàn không khí.
7. Sử dụng chế độ lấy gió trong (Recirculate) khi nào là tốt nhất?
Sau khi đã thông gió cabin ban đầu và bật điều hòa lấy gió ngoài trong vài phút, bạn nên chuyển sang chế độ lấy gió trong để hệ thống điều hòa làm mát không khí bên trong cabin hiệu quả và nhanh hơn.
8. Phim cách nhiệt có giúp tiết kiệm nhiên liệu không?
Có. Bằng cách giảm lượng nhiệt truyền vào cabin, phim cách nhiệt giúp hệ thống điều hòa không phải làm việc quá tải, từ đó gián tiếp tiết kiệm nhiên liệu tiêu thụ.
9. Dấu hiệu nhận biết sớm tình trạng sốc nhiệt khi lái xe là gì?
Các dấu hiệu sớm bao gồm chóng mặt, đau đầu nhẹ, buồn nôn, đổ mồ hôi nhiều, da đỏ ửng, tim đập nhanh. Nếu thấy những dấu hiệu này, cần dừng xe ở nơi an toàn, tìm bóng mát và bù nước ngay lập tức.
10. Có nên để nước đóng chai bằng nhựa trong xe dưới trời nắng không?
Không nên. Nhiệt độ cao có thể làm các hóa chất từ chai nhựa ngấm vào nước, tiềm ẩn nguy cơ sức khỏe. Tốt nhất nên sử dụng chai nước bằng thủy tinh hoặc bình giữ nhiệt chuyên dụng.
