Khi đối mặt với những cung đường khắc nghiệt hay địa hình hiểm trở, sức mạnh của chiếc xe hai cầu phụ thuộc rất nhiều vào một bộ phận quan trọng: hộp số phụ xe 2 cầu. Đây không chỉ là một chi tiết kỹ thuật đơn thuần mà còn là chìa khóa giúp xe vượt qua thử thách, đảm bảo sự ổn định và an toàn trên mọi hành trình. Việc hiểu rõ về bộ phận này sẽ giúp người lái khai thác tối đa khả năng của xe.
Hộp số phụ xe 2 cầu: Khái niệm và Vai trò then chốt
Hộp số phụ xe 2 cầu, còn được gọi là hộp phân phối lực, là một thành phần không thể thiếu trong hệ thống truyền động của các dòng xe sử dụng hệ dẫn động bốn bánh (4WD) hoặc hệ dẫn động hai cầu (AWD bán thời gian) chuyên dụng cho địa hình. Khác với hộp số chính làm nhiệm vụ thay đổi tỷ số truyền giữa động cơ và trục các đăng để điều chỉnh tốc độ và mô-men xoắn khi di chuyển trên đường bình thường, hộp số phụ có vai trò đặc biệt hơn.
Chức năng chính và quan trọng nhất của hộp số phụ là phân chia công suất từ động cơ đến cả hai cầu trước và sau, thay vì chỉ một cầu như xe dẫn động một cầu (2WD). Hơn nữa, nó cung cấp thêm các tỷ số truyền thấp hơn so với hộp số chính, cho phép động cơ tạo ra mô-men xoắn lớn hơn ở tốc độ thấp. Điều này cực kỳ cần thiết khi xe cần lực kéo mạnh mẽ để leo dốc cao, vượt qua các vật cản hoặc di chuyển chậm rãi trên địa hình cực kỳ khó khăn như bùn lầy, cát sâu hay đá gập ghềnh. Vị trí thông thường của cần số phụ là ngay phía trước hoặc bên cạnh cần số chính trong cabin xe.
Bộ phận hộp số phụ xe 2 cầu, thành phần cốt lõi của hệ dẫn động bốn bánh.
Giải mã Các Chế độ trên Hộp số phụ
Trên cần điều khiển hoặc núm xoay của hộp số phụ xe 2 cầu, người lái sẽ thấy các ký hiệu quen thuộc biểu thị các chế độ hoạt động khác nhau của hệ dẫn động. Việc nắm vững ý nghĩa và thời điểm sử dụng từng chế độ là điều bắt buộc để vận hành xe an toàn và hiệu quả trên nhiều loại địa hình khó. Các ký hiệu phổ biến nhất bao gồm H, HL, N và LL.
Chế độ Tốc độ Cao (H)
Chế độ “H” (High) là vị trí tốc độ cao, đại diện cho chế độ lái bình thường. Khi ở chế độ này, công suất động cơ thường được truyền đến cầu sau (trên các xe 4WD bán thời gian) hoặc phân bổ linh hoạt giữa hai cầu với tỷ số truyền cao, tương tự như khi chạy trên đường phố. Chế độ H được sử dụng chủ yếu trên các mặt đường khô ráo, bằng phẳng như đường nhựa hoặc đường đất cứng. Ưu điểm của chế độ này là giúp xe hoạt động hiệu quả về mặt kinh tế, tiết kiệm nhiên liệu hơn, giảm thiểu tiếng ồn hệ truyền động và hạn chế sự ăn mòn không cần thiết cho lốp cũng như các chi tiết cơ khí khác. Đây là chế độ được sử dụng phổ biến nhất trong phần lớn thời gian di chuyển của xe.
<>Xem Thêm Bài Viết:<>- Quy Định Về Phù Hiệu Xe Ô Tô Mới Nhất Hiện Nay
- Mua Bán Xe Ô Tô Cũ Điện Biên: Lựa Chọn Thông Minh, An Tâm Giao Dịch
- Cập nhật chi tiết đề thi bằng lái xe hạng A A1 từ 2025
- Cách Lái Xe Ô Tô Trong Thành Phố An Toàn, Hiệu Quả
- Kinh Nghiệm Học Lái Xe Ô Tô Đà Nẵng Hiệu Quả Nhất
Chế độ Khóa Vi Sai Trung tâm (HL & LL)
Hai chế độ “HL” (High Lock) và “LL” (Low Lock) đều liên quan đến việc khóa vi sai trung tâm (hoặc kết nối trực tiếp hai cầu), nhưng khác nhau về tỷ số truyền. Chế độ HL vẫn sử dụng tỷ số truyền cao như chế độ H, nhưng lúc này, hộp số phụ sẽ khóa sự khác biệt về tốc độ quay giữa cầu trước và cầu sau. Điều này có nghĩa là cả hai cầu sẽ quay với tốc độ gần như nhau, giúp xe có lực kéo đồng đều trên cả bốn bánh khi di chuyển trên các bề mặt có độ bám kém như đường đất sét trơn trượt, đường cát lún, sình lầy, hoặc đường băng tuyết. Chế độ này phù hợp khi cần di chuyển ở tốc độ tương đối (không quá cao) trên địa hình trơn trượt.
Trong khi đó, chế độ “LL” (Low Lock) sử dụng tỷ số truyền thấp hơn đáng kể so với chế độ H và HL, đồng thời cũng khóa vi sai trung tâm. Tỷ số truyền thấp giúp nhân mô-men xoắn lên nhiều lần, cung cấp lực kéo cực đại tại các bánh xe ở tốc độ rất chậm. Đây là chế độ dành riêng cho những tình huống cần sức mạnh vượt trội như leo dốc đứng rất cao, vượt qua các chướng ngại vật lớn, giải cứu xe khi bị sa lầy nghiêm trọng trong bùn hoặc cát, hoặc di chuyển trên địa hình đá tảng phức tạp. Chế độ LL cung cấp khả năng kiểm soát tối đa ở tốc độ bò chậm.
Vị trí Trung gian (N)
Ký hiệu “N” (Neutral) trên hộp số phụ biểu thị vị trí trung gian, tương tự như vị trí “mo” trên hộp số chính. Khi cần số phụ ở vị trí N, công suất từ động cơ sẽ bị ngắt hoàn toàn, không truyền xuống bất kỳ bánh xe nào. Chế độ này chỉ được sử dụng khi xe đã dừng hoàn toàn và thường được dùng khi cần kéo xe khác, hoặc khi xe cần đứng yên trong khi động cơ vẫn hoạt động (ví dụ, để sử dụng tời kéo hoặc các thiết bị phụ trợ khác hoạt động nhờ động cơ). Tuyệt đối không di chuyển xe khi hộp số phụ đang ở vị trí N.
Hướng dẫn Sử dụng Hộp số phụ an toàn và hiệu quả
Việc sử dụng hộp số phụ xe 2 cầu đúng cách là yếu tố quyết định đến khả năng chinh phục địa hình và tuổi thọ của hệ thống truyền động. Người lái cần tuân thủ các quy tắc nhất định khi chuyển đổi giữa các chế độ.
Chuyển đổi giữa các chế độ
Đối với việc chuyển đổi giữa chế độ “H” và “HL”, trên hầu hết các dòng xe hiện đại, người lái có thể thực hiện thao tác này ngay cả khi xe đang di chuyển ở một vận tốc nhất định (thường dưới 100 km/h, tùy theo nhà sản xuất). Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và tránh gây sốc cho hệ thống, nên thực hiện khi xe đang chạy thẳng và không tăng tốc đột ngột. Nếu đèn chỉ báo khóa vi sai trung tâm không sáng sau khi chuyển sang HL, có thể nhẹ nhàng tăng giảm tốc độ hoặc đánh lái nhẹ sang hai bên trong khi chạy thẳng để các răng khớp vào vị trí.
Ngược lại, việc chuyển đổi giữa chế độ “HL” (hoặc H) sang “LL” yêu cầu quy trình cẩn thận hơn. Do chế độ LL sử dụng tỷ số truyền rất thấp, thao tác chuyển sang chế độ này chỉ được thực hiện khi xe đã hoàn toàn dừng lại. Đầu tiên, người lái cần đưa cần số chính về vị trí “N” (số mo) nếu là xe số sàn, hoặc về vị trí “N” hoặc “P” (đỗ xe) tùy khuyến cáo của nhà sản xuất nếu là xe số tự động. Sau khi hộp số chính đã ở vị trí N hoặc P, người lái mới tiến hành đưa cần hoặc xoay núm hộp số phụ xe 2 cầu từ chế độ “HL” (hoặc H) sang “LL”. Chờ đèn báo LL hiển thị ổn định trước khi tiếp tục di chuyển.
Sử dụng khóa vi sai cầu sau
Trên một số mẫu xe hai cầu chuyên dụng, bên cạnh khóa vi sai trung tâm (được kích hoạt ở chế độ HL và LL), còn có thêm khóa vi sai cầu sau (hoặc cả cầu trước). Chức năng này cho phép khóa sự khác biệt về tốc độ quay giữa hai bánh xe trên cùng một trục (cầu sau hoặc cầu trước). Chế độ này cực kỳ hữu ích khi một bánh xe của cầu đó bị mất hoàn toàn độ bám (ví dụ, lọt vào rãnh sâu hoặc nhấc bổng lên) trong khi bánh còn lại vẫn còn độ bám. Khi khóa vi sai cầu sau được kích hoạt, lực kéo sẽ được phân bổ đều cho cả hai bánh trên cầu đó, giúp xe thoát khỏi tình huống khó khăn.
Để sử dụng khóa vi sai cầu sau, thông thường cần số phụ phải đang ở chế độ “LL”. Xe phải dừng hẳn hoặc di chuyển với vận tốc rất thấp (thường dưới 8-10 km/h). Sau khi chuyển cần số phụ về LL (và đảm bảo xe đã dừng hoặc đi rất chậm), người lái nhấn nút kích hoạt khóa vi sai cầu sau. Cần đảm bảo xe di chuyển chậm rãi khi khóa vi sai đang hoạt động. Điều tối quan trọng là phải tắt khóa vi sai cầu sau ngay lập tức sau khi xe đã thoát khỏi chỗ lầy lội hoặc địa hình trơn trượt và trở lại bề mặt có độ bám đồng đều. Việc lái xe với khóa vi sai cầu sau (hoặc cầu trước) đang bật trên mặt đường cứng và có độ bám cao (như đường nhựa) sẽ gây căng thẳng và hư hỏng nặng cho hệ thống truyền động do các bánh xe bị buộc quay cùng tốc độ trong khi bán kính quay vòng khác nhau.
Nội thất xe hai cầu, thể hiện tầm quan trọng của việc nắm vững cách sử dụng hộp số phụ xe 2 cầu.
Tầm quan trọng của Hộp số phụ đối với xe địa hình
Hộp số phụ xe 2 cầu không chỉ đơn thuần là một bộ phận thêm vào mà chính là trái tim của hệ dẫn động 4×4 thực thụ. Nó biến một chiếc xe có khả năng di chuyển trên đường thông thường thành một cỗ máy có thể chinh phục những thử thách địa hình mà xe dẫn động một cầu hay ngay cả xe AWD đơn giản khó lòng làm được. Khả năng nhân mô-men xoắn đáng kể ở chế độ LL giúp xe leo dốc cao một cách tự tin, trong khi khả năng khóa vi sai trung tâm và tùy chọn khóa vi sai cầu giúp xe duy trì lực kéo khi một hoặc nhiều bánh xe mất độ bám. Điều này không chỉ mang lại hiệu suất vượt địa hình vượt trội mà còn tăng cường đáng kể sự an toàn cho người ngồi trong xe khi di chuyển trên các bề mặt không ổn định. Việc hiểu và sử dụng thành thạo hộp số phụ là kỹ năng cốt lõi đối với bất kỳ ai muốn khám phá tiềm năng thực sự của chiếc xe hai cầu của mình.
FAQs về Hộp số phụ xe 2 cầu
Hỏi: Khi nào tôi nên sử dụng chế độ LL trên hộp số phụ?
Đáp: Bạn nên sử dụng chế độ LL (Low Lock) khi cần lực kéo tối đa ở tốc độ rất thấp, ví dụ như khi leo dốc rất cao, vượt qua các chướng ngại vật lớn như đá tảng, hoặc khi xe bị sa lầy nghiêm trọng trong bùn hoặc cát sâu. Chế độ này giúp nhân mô-men xoắn động cơ lên đáng kể.
Hỏi: Tôi có thể chuyển từ chế độ H sang HL khi xe đang chạy không?
Đáp: Trên hầu hết các dòng xe hai cầu hiện đại, bạn có thể chuyển đổi giữa chế độ H và HL khi xe đang di chuyển, thường là ở tốc độ dưới 100 km/h. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và mượt mà cho hệ thống, nên thực hiện khi xe đang chạy thẳng và không tăng tốc mạnh. Việc chuyển sang LL thì bắt buộc phải dừng xe hẳn.
Hỏi: Điều gì sẽ xảy ra nếu tôi sử dụng khóa vi sai cầu sau trên đường nhựa khô?
Đáp: Việc sử dụng khóa vi sai cầu sau trên đường nhựa khô hoặc bề mặt có độ bám cao sẽ gây căng thẳng và có thể làm hỏng nặng hệ thống truyền động, bao gồm cả vi sai và trục láp. Khi khóa vi sai bật, hai bánh xe trên cùng một cầu bị buộc quay cùng tốc độ, nhưng khi xe vào cua, chúng cần quay ở tốc độ khác nhau. Sự cưỡng ép này tạo ra ứng suất lớn. Khóa vi sai cầu sau chỉ nên được sử dụng trên các bề mặt trơn trượt hoặc địa hình có độ bám kém.
Việc nắm vững cách thức hoạt động và sử dụng đúng đắn hộp số phụ xe 2 cầu là yếu tố then chốt để tối ưu hóa hiệu suất và đảm bảo độ bền cho chiếc xe của bạn trên mọi cung đường, đặc biệt là những địa hình đòi hỏi khả năng vượt khó cao. Brixton Việt Nam khuyến khích người lái tìm hiểu kỹ hướng dẫn sử dụng đi kèm với xe của mình để vận hành một cách an toàn và hiệu quả nhất.
