Công nghệ lái tự động khi tắc đường: Trợ thủ trên đường đông

Tình trạng ùn tắc giao thông là nỗi ám ảnh quen thuộc với nhiều người lái xe. Việc di chuyển chậm chạp, liên tục đạp phanh và ga gây mệt mỏi và lãng phí thời gian. May mắn thay, công nghệ lái tự động khi tắc đường đã ra đời như một giải pháp hiệu quả, giúp giảm bớt gánh nặng cho người điều khiển và nâng cao sự thoải mái trên những cung đường đông đúc.

Công nghệ lái tự động khi tắc đường là gì?

Công nghệ lái tự động khi tắc đường, thường được biết đến với tên gọi Traffic Jam Assist (TJA), là một hệ thống hỗ trợ lái xe tiên tiến, được thiết kế đặc biệt để hoạt động hiệu quả trong điều kiện ùn tắc giao thông tốc độ thấp. Mục tiêu chính của TJA là giảm thiểu sự can thiệp của người lái trong các tình huống di chuyển chậm, liên tục dừng và đi, vốn là nguyên nhân gây căng thẳng và mệt mỏi. Hệ thống này giúp xe tự động điều chỉnh tốc độ và giữ khoảng cách an toàn với phương tiện phía trước, cho phép người lái có thể thư giãn hơn trong lúc kẹt xe.

Không giống như các hệ thống lái tự động hoàn toàn, TJA chỉ hoạt động trong phạm vi tốc độ nhất định, thường là dưới 60 km/h. Đây là ranh giới tốc độ phổ biến cho các khu vực tắc đường. Khi xe vượt quá giới hạn tốc độ này, hệ thống sẽ tự động ngắt hoặc yêu cầu người lái nắm quyền kiểm soát hoàn toàn, trở lại chế độ lái xe thông thường. Điều này nhấn mạnh rằng TJA là một hệ thống hỗ trợ, chứ không phải thay thế hoàn toàn người lái.

Minh họa công nghệ lái tự động khi tắc đường đang hoạt động trên xe ô tô

Nguyên lý hoạt động chi tiết của Traffic Jam Assist

Sự phối hợp của Hệ thống kiểm soát hành trình thích ứng và Stop/Go

Nền tảng cốt lõi của công nghệ lái tự động khi tắc đường là sự kết hợp nhịp nhàng giữa Hệ thống kiểm soát hành trình thích ứng (Adaptive Cruise Control – ACC) và tính năng Tự động dừng/khởi động (Auto Start-Stop). ACC giúp xe duy trì tốc độ mong muốn và tự động điều chỉnh để giữ khoảng cách an toàn với xe phía trước. Trong khi đó, tính năng Start-Stop cho phép xe tự động dừng lại hoàn toàn khi giao thông ngưng trệ và tự khởi động lại khi dòng xe bắt đầu di chuyển, thường chỉ cần một chạm nhẹ vào chân ga hoặc nút kích hoạt. Sự phối hợp này tạo nên khả năng “bò” theo xe phía trước một cách tự động trong điều kiện ùn tắc, giải phóng chân ga và chân phanh của người lái.

Vai trò của Cảm biến và Camera trong việc nhận diện môi trường

Để ‘nhìn’ và ‘hiểu’ được môi trường xung quanh, hệ thống TJA sử dụng một loạt các cảm biến tiên tiến, bao gồm radar và camera. Cảm biến radar thường được đặt ở phía trước xe, có khả năng quét xa và đo khoảng cách, tốc độ của các vật thể và phương tiện phía trước. Camera, thường gắn sau gương chiếu hậu, nhận diện vạch kẻ làn đường, biển báo và các vật thể khác. Dữ liệu từ các cảm biến này được gửi đến bộ xử lý trung tâm của xe. “Bộ não” này sẽ phân tích thông tin để đưa ra quyết định về việc tăng tốc, giảm tốc hay phanh, đảm bảo xe luôn nằm trong làn đường và duy trì khoảng cách an toàn.

• Hình ảnh đua xe ô tô: PVOIL VOC 2020 bùng nổ đường đua
• Cách xử lý an toàn khi xe máy bị kẹt tay ga
• Xe Đi Hạ Long Từ Sa Pa: Lựa Chọn Tối Ưu Cho Mọi Hành Trình
• Xe Ô Tô Honda Cũ: Cập Nhật Giá và Kinh Nghiệm Mua Bán
• Hướng dẫn cài đặt phần mềm mô phỏng thi lái xe 2.1 mới nhất

Quá trình hoạt động diễn ra liên tục. Hệ thống theo dõi sát sao xe phía trước. Nếu xe đó giảm tốc, TJA sẽ tự động giảm tốc theo. Nếu xe dừng lại, TJA cũng sẽ dừng lại. Khi xe phía trước di chuyển trở lại, TJA sẽ tiếp tục di chuyển theo. Tuy nhiên, như đã đề cập, nếu xe dừng quá lâu (ví dụ hơn 30 giây trên một số hệ thống), người lái có thể cần thực hiện một thao tác nhỏ, như nhấn nhẹ chân ga hoặc nhấn nút ‘Resume’ để kích hoạt lại chức năng theo dõi và di chuyển tiếp. Yêu cầu này nhằm đảm bảo người lái vẫn giữ sự chú ý đến tình hình giao thông tổng thể, duy trì khả năng can thiệp khi cần thiết, bởi đây vẫn chỉ là một hệ thống hỗ trợ lái xe chứ không phải hoàn toàn độc lập.

Xe ô tô tự động theo sau và duy trì khoảng cách an toàn trong tình trạng tắc đường

Khả năng giữ làn đường cũng là một phần quan trọng của công nghệ lái tự động khi tắc đường. Bằng cách sử dụng dữ liệu từ camera nhận diện vạch kẻ làn đường, hệ thống có thể thực hiện các điều chỉnh nhỏ trên vô lăng để giữ xe ở vị trí trung tâm của làn. Điều này đặc biệt hữu ích trong ùn tắc khi không gian di chuyển rất hạn chế và nguy cơ chệch làn cao. Người lái vẫn có thể chủ động chuyển làn bất cứ lúc nào bằng cách bật đèn xi-nhan, và hệ thống sẽ tạm ngừng can thiệp tay lái để người lái thực hiện thao tác chuyển làn một cách an toàn và chủ động.

Các cảm biến radar và camera được sử dụng cho công nghệ lái tự động khi tắc đường

Công nghệ lái tự động khi tắc đường mang lại lợi ích gì cho người lái?

Giảm thiểu căng thẳng và mệt mỏi khi di chuyển chậm

Một trong những lợi ích rõ ràng nhất của công nghệ lái tự động khi tắc đường là khả năng giảm bớt gánh nặng cho người lái trong các tình huống ùn tắc giao thông kéo dài. Thay vì phải liên tục điều khiển chân ga và chân phanh, người lái có thể để hệ thống đảm nhiệm công việc này. Điều này giúp giảm đáng kể sự căng thẳng ở chân và tinh thần, đặc biệt trong những chuyến đi dài hoặc giờ cao điểm. Việc không phải tập trung hoàn toàn vào việc kiểm soát tốc độ ở mức rất chậm cũng cho phép người lái giữ sự tỉnh táo hơn, giảm nguy cơ mất tập trung hoặc buồn ngủ. Khi không phải quá chú tâm vào việc điều chỉnh tốc độ liên tục, người lái có thể quan sát môi trường xung quanh tốt hơn, chuẩn bị cho các tình huống bất ngờ.

Mô tả xe ô tô di chuyển chậm trong điều kiện tắc đường, minh họa công nghệ hỗ trợ lái

Nâng cao an toàn và hiệu quả lưu thông

Bên cạnh sự thoải mái, TJA còn góp phần nâng cao an toàn giao thông. Hệ thống sử dụng các cảm biến hiện đại để phản ứng nhanh và chính xác hơn con người trong nhiều tình huống bất ngờ, như xe phía trước phanh gấp. Khả năng duy trì khoảng cách an toàn cố định giúp giảm nguy cơ va chạm liên hoàn trong tắc đường. Hơn nữa, một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc các phương tiện di chuyển theo một luồng nhịp nhàng, tự động điều chỉnh tốc độ như khi sử dụng TJA, có thể giúp cải thiện đáng kể hiệu quả lưu thông, giảm thời gian di chuyển toàn hành trình và tiềm năng giảm tới 37% tình trạng kẹt xe tại các điểm nóng. Điều này không chỉ tiết kiệm thời gian cho cá nhân người lái mà còn góp phần vào việc cải thiện tình hình giao thông chung.

Những yếu tố ảnh hưởng và giới hạn của Traffic Jam Assist

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, công nghệ lái tự động khi tắc đường vẫn có những giới hạn hoạt động. Đầu tiên và quan trọng nhất, hệ thống này không phải là lái tự động hoàn toàn. Người lái bắt buộc phải luôn giữ sự chú ý và sẵn sàng can thiệp bất cứ lúc nào. Các yếu tố môi trường như thời tiết xấu (mưa lớn, sương mù), vạch kẻ làn đường bị mờ hoặc không rõ ràng, hoặc các tình huống giao thông phức tạp bất ngờ có thể làm giảm hiệu quả hoặc khiến hệ thống tạm ngừng hoạt động. Việc chủ quan và phó thác hoàn toàn cho hệ thống có thể dẫn đến những tình huống nguy hiểm.

Loại đường cũng ảnh hưởng đến khả năng sử dụng TJA. Trên nhiều hệ thống, TJA được thiết kế để hoạt động tốt nhất trên các tuyến đường có kiểm soát, như đường cao tốc, nơi không có giao thông cắt ngang, đèn tín hiệu hoặc người đi bộ. Việc sử dụng TJA trong khu vực đô thị phức tạp với nhiều ngã rẽ, giao lộ và vật cản bất ngờ có thể không được khuyến khích hoặc không khả dụng. Ngoài ra, hầu hết các hệ thống TJA hiện tại chỉ tương thích với xe trang bị hộp số tự động, do khả năng tự điều khiển ly hợp và chuyển số là cần thiết cho việc tự động dừng/khởi động liên tục trong ùn tắc.

Vị trí của Traffic Jam Assist trong Hệ thống hỗ trợ lái xe ADAS

Công nghệ lái tự động khi tắc đường là một phần quan trọng trong bộ sưu tập các tính năng thuộc Hệ thống hỗ trợ lái xe nâng cao (ADAS – Advanced Driver Assistance Systems). ADAS là tập hợp các công nghệ được thiết kế để hỗ trợ người lái và nâng cao an toàn. Ngoài TJA, các tính năng ADAS phổ biến khác bao gồm cảnh báo va chạm phía trước, phanh khẩn cấp tự động, cảnh báo điểm mù, hỗ trợ giữ làn đường (Lane Keeping Assist), kiểm soát hành trình thích ứng (ACC) ở dải tốc độ cao, và nhiều tính năng khác. TJA hoạt động dựa trên nền tảng của ACC nhưng được mở rộng khả năng hoạt động xuống tốc độ rất thấp, thậm chí dừng hẳn và tự khởi hành lại, phù hợp đặc thù của giao thông trong đô thị hoặc trên các tuyến đường đông đúc.

Giao diện hiển thị các tính năng hỗ trợ lái xe ADAS trên màn hình ô tô

Sự phát triển của ADAS, trong đó có TJA, đang ngày càng phổ biến trên các dòng xe hiện đại. Các nhà sản xuất ô tô trên toàn cầu đang tích hợp sâu rộng các hệ thống an toàn và hỗ trợ này để mang lại trải nghiệm lái xe an toàn và tiện lợi hơn cho người dùng. Việc hiểu rõ cách thức hoạt động và những giới hạn của từng tính năng, bao gồm cả TJA, là rất quan trọng để người lái có thể sử dụng chúng một cách hiệu quả và an toàn nhất, đặc biệt trong điều kiện ùn tắc đặc trưng của giao thông tại Việt Nam.

Các câu hỏi thường gặp về Công nghệ lái tự động khi tắc đường (Traffic Jam Assist)

TJA hoạt động ở tốc độ nào?

Hầu hết các hệ thống lái tự động khi tắc đường được thiết kế để hoạt động hiệu quả trong dải tốc độ thấp, thường là dưới 60 km/h (hoặc đôi khi là 50 km/h tùy nhà sản xuất). Khi tốc độ vượt quá giới hạn này, hệ thống sẽ tự động ngắt và yêu cầu người lái điều khiển xe.

Tôi có thể sử dụng TJA trên mọi loại đường không?

Không phải trên mọi loại đường. Công nghệ lái tự động khi tắc đường thường hoạt động tốt nhất trên các tuyến đường có kiểm soát như đường cao tốc hoặc đường vành đai, nơi không có các yếu tố phức tạp như đèn giao thông, ngã rẽ, hoặc người đi bộ cắt ngang. Việc sử dụng trên đường đô thị đông đúc với nhiều giao lộ có thể bị hạn chế hoặc không được khuyến khích.

TJA có phải là hệ thống lái tự động hoàn toàn không?

Tuyệt đối không. TJA là một hệ thống hỗ trợ lái xe. Người lái vẫn phải giữ sự tập trung cao độ vào tình hình giao thông và sẵn sàng can thiệp bất cứ lúc nào. Hệ thống chỉ giảm bớt gánh nặng trong các tình huống ùn tắc lặp đi lặp lại.

TJA có cần vạch kẻ làn đường rõ ràng để hoạt động không?

Khả năng nhận diện vạch kẻ làn đường là một phần quan trọng giúp TJA giữ xe ở trung tâm làn. Do đó, hệ thống sẽ hoạt động hiệu quả nhất trên các tuyến đường có vạch kẻ rõ ràng. Trong điều kiện vạch kẻ bị mờ, thiếu hoặc bị che khuất (do thời tiết, công trình), hiệu quả của TJA có thể giảm sút hoặc hệ thống sẽ báo động và yêu cầu người lái nắm quyền điều khiển.

Tóm lại, công nghệ lái tự động khi tắc đường là một bước tiến đáng kể trong việc làm cho việc lái xe trong điều kiện ùn tắc trở nên dễ dàng và an toàn hơn. Với khả năng tự động kiểm soát tốc độ và khoảng cách, hệ thống này giúp người lái giảm bớt căng thẳng và mệt mỏi. Hiểu rõ và sử dụng đúng cách hệ thống an toàn này sẽ góp phần nâng cao trải nghiệm di chuyển của bạn trên đường. Tìm hiểu thêm về các công nghệ xe hơi và tin tức mới nhất tại Brixton Việt Nam.