Hàng ngày, hàng triệu ảnh ô tô xe máy lướt qua mắt chúng ta, từ những chiếc xe lộng lẫy trên đường đến những khoảnh khắc đời thường. Tuy nhiên, ít ai hình dung được đằng sau sự tiện lợi và vẻ đẹp của các phương tiện này là một thực trạng đáng báo động về chất thải công nghiệp nguy hại. Bài viết này sẽ đi sâu vào những khía cạnh ít được biết đến, cụ thể là dầu mỡ thải và nước thải từ hoạt động sửa chữa, bảo dưỡng, rửa xe, qua đó thể hiện rõ hiểm họa môi trường tiềm ẩn và những thách thức trong công tác quản lý chất thải này.
Chất Thải Nguy Hại Là Gì và Vì Sao Dầu Mỡ Thải Xe Cộ Lại Nguy Hại?
Chất thải nguy hại (CTNH) không chỉ là một khái niệm pháp lý mà còn là một mối đe dọa thực tế đối với môi trường và sức khỏe con người. Theo Khoản 18, 20 Điều 3 Luật Bảo vệ môi trường 2020, CTNH được định nghĩa là những loại chất thải chứa các hợp chất hoặc chất có đặc tính gây nguy hại trực tiếp như dễ cháy, dễ nổ, gây ngộ độc, ăn mòn, hoặc các đặc tính khác. Nguy hiểm hơn, chúng có thể tương tác với các chất khác để tạo ra nguy cơ mới, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và môi trường. CTNH thường ở dạng khí nén, chất oxy hóa, hoặc chất lỏng đặc biệt, không thể xử lý bằng các phương tiện thông thường. Tùy thuộc vào trạng thái vật lý, các quy trình xử lý và hóa rắn đặc biệt có thể được yêu cầu để đảm bảo an toàn.
Do tính axit hoặc kiềm mạnh, nhiều loại CTNH có khả năng ăn mòn vật liệu, công trình, và gây bỏng da, đặc biệt là ảnh hưởng đến phổi và mắt. Độ pH là thang đo chính xác và thông dụng để đánh giá tính ăn mòn. Ngoài ra, tốc độ ăn mòn vật liệu thép cũng là một tiêu chí quan trọng. Chẳng hạn, chất lỏng có độ pH từ 2-12.5 và tốc độ ăn mòn thép lớn hơn 0.25 inch/năm được xem là có tính ăn mòn cao.
Bên cạnh khả năng ăn mòn, nhiều CTNH dạng lỏng còn dễ bắt cháy ở nhiệt độ thấp (<60°C). Chất rắn dễ cháy có thể bốc hỏa do ma sát, hấp thụ độ ẩm, hoặc phản ứng hóa học tự phát. Đặc tính dễ cháy này có thể dẫn đến cháy nổ, gây ô nhiễm nghiêm trọng cho nước và không khí. Một số chất thải còn có khả năng phản ứng oxy hóa tỏa nhiệt, tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ đáng báo động. Các vụ nổ từ CTNH có thể gây tổn thương nghiêm trọng như bỏng, thậm chí tử vong.
Đặc biệt, CTNH thường mang độc tính cao, có thể gây tổn thương nghiêm trọng, thậm chí tử vong. Ở mức độ nhẹ hơn, độc tính này ảnh hưởng đến sức khỏe con người qua đường ăn uống, hô hấp, và tiếp xúc qua da, thường gây ra các bệnh mãn tính và từ từ. Khi không được xử lý, CTNH giải phóng khí độc vào môi trường, gây tác động tiêu cực đến hệ sinh thái, ô nhiễm nguồn nước và không khí. Việc quản lý lỏng lẻo trong thu gom, lưu trữ, vận chuyển và xử lý có thể dẫn đến nhiều rủi ro, điển hình là sự lây lan dịch bệnh từ rác thải y tế.
Ảnh ô tô xe máy: Dầu thải công nghiệp nguy hại
- Hé Lộ Những Thông Tin Mới Về Xe Bán Tải Kia Tasman
- Quy định về Camera Nghị định 10 cho Xe Kinh Doanh Vận Tải
- Đánh giá xe Honda Air Blade 2014 cũ: Có nên mua?
- Độ đèn LED nội thất Vinfast Lux A2.0 chi tiết
- Dụng cụ vệ sinh xe ô tô cần thiết
Tác động của CTNH thường kéo dài qua nhiều năm, tích lũy sinh học và ảnh hưởng đến hệ sinh vật, để lại hậu quả lâu dài cho môi trường và chuỗi thức ăn.
Dầu Nhớt, Mỡ Thải Từ Hoạt Động Của Ô Tô, Xe Máy Có Phải Là Chất Thải Nguy Hại?
Theo Thông tư 02/2022/TT-BTNMT, danh mục chất thải nguy hại và chất thải công nghiệp phải kiểm soát, “dầu thải” hoặc “hóa chất thải” được áp dụng khi thành phần dầu hoặc hóa chất chiếm tỷ trọng ưu thế (≥50%). Tên gọi “chất thải có hoặc lẫn dầu” hoặc “chất thải có hoặc lẫn một hóa chất nhất định” được áp dụng khi tỷ trọng dầu hoặc hóa chất thấp hơn 50%. Thông tư này quy định rõ: dầu thải, chất thải từ nhiên liệu lỏng, chất thải dung môi hữu cơ, môi chất lạnh và chất đẩy đều được xếp vào danh mục chất thải nguy hại. Như vậy, dầu nhớt, mỡ thải từ các phương tiện ô tô xe máy chính thức là chất thải từ nhiên liệu lỏng và thuộc danh mục chất thải nguy hại.
Với khoảng 50 triệu ô tô xe máy đang lưu hành và không ngừng tăng lên mỗi ngày ở Việt Nam, các dịch vụ sửa chữa, bảo trì, rửa xe cũng phát triển mạnh mẽ. Điều này đồng nghĩa với việc một lượng lớn dầu nhớt, mỡ thải công nghiệp, và nước thải chứa dầu nhớt, xăng, bụi bẩn, chất tẩy rửa… bị thải ra môi trường. Những tạp chất này cùng với các chất hữu cơ trong nước thải đe dọa nghiêm trọng đến nguồn nước và môi trường sống, đặc biệt nếu không có hệ thống xử lý phù hợp.
Ảnh ô tô xe máy: Vỉa hè bị ô nhiễm do nước rửa xe
Thực tế đáng buồn là không ít cơ sở vẫn vô tư để nước rửa xe chứa dầu mỡ thải, cặn xăng dầu chảy thẳng xuống rãnh, cống thoát nước công cộng hoặc ra môi trường xung quanh. Thậm chí, các phuy chứa dầu thải cũng thường xuyên trong tình trạng mở nắp, vương vãi ra sàn, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn và ô nhiễm cao. Như một chủ gara ô tô ở Nam Từ Liêm chia sẻ: “Dầu nhớt thải bán chẳng đáng bao nhiêu (khoảng 2 triệu đồng/thùng 200l), nhưng nếu không bán thì chỉ có cách đi đổ trộm chứ chuyển cho công ty môi trường đã không được tiền còn mất phí, mà để lâu trong xưởng thì vừa hôi vừa nguy cơ cháy nổ, lơ mơ còn bị phạt”.
Hậu Quả Môi Trường Nghiêm Trọng Từ Dầu Mỡ Thải Của Các Phương Tiện
Những ảnh ô tô xe máy thường gắn liền với sự phát triển và tiện nghi, nhưng mặt trái của nó là những tác động môi trường không hề nhỏ, đặc biệt từ dầu mỡ thải.
Tác Động Lên Môi Trường Đất và Nước
Đối với môi trường đất, dầu nhớt và mỡ thải công nghiệp làm tăng thành phần kim loại nặng, thay đổi hệ vi sinh vật ở lớp đất mặt, gây ô nhiễm đất nghiêm trọng. Những chất này có thể ngấm sâu vào lòng đất, ảnh hưởng đến chất lượng đất canh tác và hệ sinh thái ngầm.
Khi chảy xuống nguồn nước, dầu mỡ thải nổi trên mặt nước do không hòa tan, tạo thành một lớp màng ngăn cản quá trình quang hợp của thực vật thủy sinh. Điều này trực tiếp ảnh hưởng đến hệ sinh thái dưới nước, làm giảm lượng oxy hòa tan, khiến các loài thủy sinh không thể sinh trưởng và phát triển. Nước bị nhiễm dầu mỡ thường có mùi hôi khó chịu, và về lâu dài, sẽ gây ô nhiễm nước ngầm, ảnh hưởng đến nguồn nước sinh hoạt và sức khỏe con người. PGS.TS Bùi Thị An, Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng, nhấn mạnh rằng nước thải nhiễm dầu chảy ra sông sẽ loang trên bề mặt, làm các loài tảo, cá tôm không có không khí thở và khi ngấm vào đất sẽ làm ô nhiễm môi trường đất.
Ảnh ô tô xe máy: Dầu loang trên mặt nước gây ô nhiễm
Ảnh Hưởng Đến Chất Lượng Không Khí và Sức Khỏe Cộng Đồng
Dầu mỡ thải công nghiệp chứa các thành phần dễ bay hơi, khi gặp điều kiện lý tưởng sẽ bốc hơi lên không khí, gây ô nhiễm trầm trọng. Các chất độc hại trong dầu mỡ thải có thể xâm nhập vào cơ thể con người qua đường hô hấp, da, hệ tiêu hóa. Khi tích tụ trong cơ thể, chúng ảnh hưởng đến hệ thần kinh, máu, gan, gây ra các triệu chứng như đau đầu, chóng mặt, nôn mửa, bất tỉnh, thậm chí dẫn đến tử vong.
Những người thường xuyên tiếp xúc với dầu mỡ công nghiệp, xăng dầu có nguy cơ cao mắc các bệnh về đường hô hấp như mũi, họng, khí quản, phổi, và trong nhiều trường hợp, có thể gây ung thư. Bà Nguyễn Thị Hoa, phường Cầu Diễn (Q. Nam Từ Liêm, TP Hà Nội), bức xúc chia sẻ về mùi sơn khét do hàn xì, tiếng ồn và nguy cơ cháy nổ từ gara ô tô gần nhà, khiến bà luôn cảm thấy bất an và ngột ngạt. Chị Lan, ở gần một gara ô tô T.C, phường Minh Khai, Q. Bắc Từ Liêm, cũng bày tỏ sự bức xúc khi cơ sở này để nước thải lẫn dầu mỡ công nghiệp, bã sơn chảy thẳng vào hệ thống nước thải công cộng.
Ảnh ô tô xe máy: PGS.TS Bùi Thị An nói về bảo vệ môi trường
Giải Pháp và Trách Nhiệm Xử Lý Chất Thải Nguy Hại Từ Ô Tô, Xe Máy
Mặc dù dầu nhớt, mỡ thải công nghiệp từ các điểm sửa chữa ô tô xe máy được xếp vào loại chất thải nguy hại cần được thu gom, phân loại, xử lý theo quy định của pháp luật về “Quản lý chất thải nguy hại” theo Thông tư 02/2022/TT-BTNMT của Bộ Tài nguyên và Môi trường, nhưng thực tế việc giám sát và thực hiện vẫn chưa chặt chẽ.
Điều 83 Luật Bảo vệ môi trường 2020 quy định rõ trách nhiệm của chủ nguồn thải chất thải nguy hại:
- Khai báo khối lượng, loại chất thải nguy hại trong hồ sơ đề nghị cấp giấy phép môi trường hoặc nội dung đăng ký môi trường.
- Thực hiện phân định, phân loại, thu gom, lưu giữ riêng và không để lẫn với chất thải không nguy hại, đảm bảo không gây ô nhiễm môi trường.
- Tự tái sử dụng, tái chế, xử lý, đồng xử lý, thu hồi năng lượng theo quy định của pháp luật hoặc chuyển giao chất thải nguy hại cho cơ sở có giấy phép môi trường phù hợp để xử lý.
Cũng theo điều luật này, việc lưu giữ chất thải nguy hại phải đáp ứng các yêu cầu như: phải được lưu giữ riêng theo loại đã được phân loại; không để lẫn chất thải nguy hại với chất thải thông thường; không làm phát tán bụi, rò rỉ chất thải lỏng ra môi trường và chỉ được lưu giữ trong một khoảng thời gian nhất định theo quy định.
PGS.TS Bùi Thị An đề xuất giải pháp mạnh mẽ: “Các cơ quan quản lý khi cấp phép cho các điểm rửa xe, đặc biệt là những điểm rửa xe lớn, cần đề nghị bắt buộc có yêu cầu thu gom và xử lý dầu nhớt thải từ hoạt động rửa xe trước khi xả nước thải ra môi trường. Cơ sở nào không thực hiện việc thu gom, xử lý dầu nhớt thải thì không cấp phép nữa. Chỉ có cách đấy thôi, còn không cách nào khác”.
Việc quản lý chặt chẽ chất thải từ ô tô xe máy không chỉ là trách nhiệm của nhà nước mà còn là ý thức của mỗi doanh nghiệp và người dân. Các cơ sở sửa chữa, bảo dưỡng cần đầu tư hệ thống xử lý nước thải và chất thải rắn đạt chuẩn để bảo vệ môi trường sống chung. Đối với người tiêu dùng, việc lựa chọn các dịch vụ có trách nhiệm môi trường cũng góp phần không nhỏ vào nỗ lực chung.
Việc hiểu rõ về hiểm họa môi trường từ chất thải ô tô xe máy là bước đầu tiên để hành động. Từ những ảnh ô tô xe máy trên đường phố đến những hình ảnh đáng báo động về ô nhiễm, chúng ta cần nhận thức sâu sắc về vai trò của mình trong việc bảo vệ hành tinh. BrixtonVietnam.com.vn luôn khuyến khích và ủng hộ các hoạt động bảo vệ môi trường, hướng tới một tương lai xanh bền vững cho cộng đồng.
